Chuyên đề Dạy học các yếu tố hình học trong Toán 5

 PHÒNG GIÁO DỤC & ĐTTPBL
TRƯỜNG TH TRẦN ĐẠI NGHĨA
 CHUYÊN ĐỀ ( trường)
 DẠY HỌC CÁC YẾU TỐ HÌNH HỌC TRONG TOÁN 5
 Báo cáo lý thuyết: Phạm Hoàng Giang
 Dạy minh họa: Lê Xuân Hùng
 Ngày dạy: 23/12/2017
I. Mục tiêu dạy học các yếu tố hình học ở lớp 5
 Giúp cho học sinh
 - Nhận biết hình tam giác, biết tính diện tích hình tam giác
 - Nhận biết hình thang, biết tính diện tích hình thang.
 - Nhận biết hình tròn, đường tròn, biết tính chu vi, diện tích hình tròn.
 - Nhận biết hình hộp chữ nhật, hình lập phương, biết tính diện tích xung quanh, 
diện tích toàn phần, thể tích hình hộp chữ nhật và hình lập phương.
 - Nhận biết hình trụ và hình cầu.
 - Biết tính diện tích của một số hình bằng cách chia hình đã cho thành các hình 
đã biết, cách tính diện tích..
II. Đặc điểm nội dung dạy học các yếu tố hình học ở lớp 5.
 1. Kế thừa, hoàn thiên nội dung về các yếu tố hình học của toán 4.
 - Giới thiệu mới hoặc bổ sung, hệ thống hóa các đặc điểm của một số hình 
phẳng ( hình tam giác, hình thang, hình tròn). Giới thiệu một số hình không gian ( hình 
hộp chữ nhật, hình lập phương, hình trụ, hình cầu).
 - Bổ sung một số nội dung có nhiều ứng dụng trong thực tiển đời sóng ( giới 
thiệu hình cầu, thực hành tính diện tích ruộng đất. Coi biểu đồ hình quạt như một cách 
để biểu diễn số liệu thống kê).
 2. Tăng cường các bài toán có nội dung thực tế, các bài toán phát triển trí tưởng 
tượng, không gian như ( nhận dạng hình, vị trí trong không gian, hình khai triển ).
 3. Hình học được bố trí thành chương riêng. Nội dung dạy học được triển khai theo 
các hình. Tuy nhiên phần ôn tập được kết cấu theo vấn đề.
III. Một số vấn đề cần lưu ý khi dạy các yếu tố hình học.
 1. Dạy học các đại lượng hình học( chu vi, diện tích, thể tích).
 - Hình thành biểu tượng về đại lượng hình học mà học sinh cần lĩnh hội.
 - Hình thành quy tắc hay công thức gắn với các hình cụ thể.
 - Hiểu, nhớ, vận dụng ( theo cả chiều xuôi và chiều ngược lại), các quy tắc và 
công thức tính.
 - Hệ thống hóa các quy tắc và công thức tính.
 * Chú ý: Khi dạy bài mới, tùy từng hình cụ thể mà nêu cả quy tắc và công thức hoặc 
chỉ nêu một trong hai dạng đó. Khi ôn tập thì tiến hành hệ thống hóa tất cả các công 
thức.
 2. Dạy học giải bài toán có nội dung hình học.
 - Trong toán 5 các bài toán có nội dung hình học là.
 + Tính chu vi hình tròn.
 + Tính diện tích hình tam giác, hình thang, hình tròn.
 + Tính diện tích xung quanh. Diện tích toàn phần, thể tích hình hộp chữ nhật và 
hình lập phương. - Khi giải bài toán trên cần lưu ý:
 + Các bài toán hình học khi giải cần áp dụng công thức tính thì không cần vẽ 
hình vào bài làm của mình.
 + Các bài toán hình học có hình minh họa kèm theo thì cũng không phải vẽ 
hình vào bài làm mà chỉ cần quan sát để làm, vì hình thường là khó vẽ.
 + Một số bài toán có thể yêu cầu học sinh phải vẽ hình vào bài làm khi giải các 
bài toán đó.
 + Các bài toán hình học khi tính chu vi, diện tích, thể tích, thường là áp dụng số 
vào công thức chữ để tính.( cùng đơn vị đo)
 Ví dụ: Sxq = (a + b) x 2 x C; Với a = 15, b = 10, c = 8
 Sxq = ( 15 + 10) x 2 x 8
 = 25 x 2 x 8
 = 50 x 8
 = 400
 - Phép tính trung gian là:
 15 + 10 = 25
 25 x2 = 50
 50 x 8 = 400
 - Không ghi kết quả của phép tính trung gian:
 Diện tích xung quanh hình hộp chữ nhật là
 ( 15 + 10 ) x 2 x 8 = 400 ( cm2)
 Đáp số: 400 cm2
IV. Phương pháp dạy học môn toán
 1. Phương pháp dạy học bài mới :
 a) Giúp HS tự phát hiện và tự giải quyết vấn đề của bài học
 - Hướng dẫn HS tự phát hiện vấn đề của bài học
 - Gợi ý cho HS tự mình (hoặc nhóm nhỏ) tìm mối quan hệ của vấn đề đó với các 
kiến thức đã biết rồi tự tìm cách giải quyết vấn đề.
 b) Tạo điều kiện cho HS củng cố và vận dụng kiến thức mới học ngay trong tiết 
học bài mới để HS bước đầu tự chiếm lĩnh kiến thức mới
 - Củng cố kiến thức mới qua bài tập thực hành
 - Bước đầu tập vận dụng kiến thức mới học để giải quyết vấn đề liên quan trong 
học tập và trong đời sống
 2. Phương pháp dạy học các bài luyện tập, luyện tập chung, ôn tập, thực hành
 a) Hướng dẫn HS nhận ra các kiến thức đã học, trong đó có các dạng bài tương 
tự đã làm trong các bài tập đa dạng và phong phú của Toán 5
 - HS tự đọc đề bài và tự nhận ra được dạng bài tương tự đã làm hoặc các kiến 
thức đã học. Nếu HS nào chưa nhận ra được dạng bài tương tự hoặc các kiến thức đã 
học trong bài tập thì GV nên hướng dẫn, gợi ý để HS nhớ lại kiến thức, cách làm.
 b) Giúp HS tự làm bài theo khả năng của từng HS
 - Yêu cầu HS làm lần lượt các bài tập theo thứ tự đã có trong SGK (hoặc do GV 
lựa chọn rồi sắp xếp lại), không tự ý bỏ qua bài tập nào, kể cả các bài tập HS cho là dễ.
 - Không nên bắt HS chờ đợi nhau trong quá trình làm bài. HS đã làm xong bài 
tập nào nên tự kiểm tra (hoặc nhờ GV kiểm tra) rồi chuyển sang bài tập khác.
 - GV nên chấp nhận tình trạng : trong cùng một thời gian, có HS làm bài tập 
được nhiều hơn HS khác. GV nên hỗ trợ hoặc tổ chức cho HS khá giỏi hỗ trợ HS yếu, 
không làm thay cho HS. c) Tạo ra sự hỗ trợ, giúp đỡ lẫn nhau giữa các đối tượng HS
 - Nên cho HS trao đổi ý kiến về cách giải hoặc các cách giải (nếu có) một bài 
tập. Nêu nhận xét cách giải và tự rút kinh nghiệm để hoàn chỉnh cách giải của mình.
 - Giúp HS nhận ra rằng : hỗ trợ, giúp đỡ bạn càng có điều kiện nắm chắc, hiểu 
sâu kiến thức của bài học, hoàn thiện các năng lực của bản thân.
 d) Tập cho HS có thói quen tự kiểm tra, đánh giá kết quả luyện tập, thực hành
 - GV nên khuyến khích HS tự kiểm tra bài đã làm để phát hiện, điều chỉnh, sửa 
chữa những sai sót (nếu có)
 - Khi có điều kiện nên hướng dẫn HS tự đánh giá bài làm của mình, của bạn rồi 
báo cáo với GV.
 - Động viên HS tự nêu những hạn chế (nếu có) trong bài làm của mình.
 e) Tập cho HS có thói quen tìm nhiều phương án và lựa chọn phương án hợp lí 
nhất để giải quyết vấn đề của bài tập.
 - Khi nhận xét bài làm của HS, GV nên động viên, nêu gương những HS đã 
hoàn thành nhiệm vụ hoặc đã có cố gắng trong luyện tập, thực hành, tạo cho HS niềm 
tin và sự tiến bộ của bản thân.
 - Khuyến khích HS không chỉ hoàn thành nhiệm vụ mà còn tìm nhiều cách giải 
khác nhau, lựa chọn phương án phù hợp nhất để giải bài toán. Khuyến khích HS giải 
thích, trình bày bằng lời nói phương pháp giải bài tập, tìm được cách diễn đạt hợp lí 
nhất cho phương pháp làm bài của mình.
V/ Quy trình giảng dạy:
 I. Ổn định;
 II. Kiểm tra:
 Kiến thức cũ, giáo viên nhận xét đánh giá.
 III. Bài mới:
 1. Giới thiệu bài:
 Trực tiếp hoặc gián tiếp
 2. Bài mới:
 a. Hoạt động 1: Hình thành kiến thức mới.
 - Nêu vấn đề, học sinh quan sát theo dõi.
 - Giáo viên đặt câu hỏi. Tổ chức cho học sinh thực hiện. Giáo viên nhận xét, 
chốt vấn đề cần giải quyết.
 - Giáo viên hướng dẫn học sinh giải quyết vấn đề.
 - Giáo viên đặt câu hỏi, học sinh thực hiện, giáo viên nhận xét và giải quyết vấn 
đề.
 b. Hoạt động 2: Kết luận( rút ra cách thực hiện phép tính, quy tắc, công thức )
 Giáo viên đặt câu hỏi. tổ chức cho học sinh thực hiện. Giáo viên chốt câu trả lời 
đúng.
 c. Hoạt động 3: Luyện tập thực hành
 - Giáo viên hướng dẫn học sinh làm lần lượt từng bài theo chuẩn KTKN.
 + Bái 1: Thông thường là thực hành kiến thức vừa khám phá để làm bài tập.
 Đọc đề toán. Xác định yêu cầu của đề bài. Hướng dẫn học sinh tìm cách giải. 
HS giải bài tập.Giáo viên chữa bài.
 + Bài 2: Thường là vận dụng kiến thức đã học để giải. Hướng dẫn như bài 1.
 + Bài 3: Rèn luyện kỹ năng ở mức phải tìm tòi suy nghĩ để giải được bài tập. 
Hướng dẫn như bài 1. 
* Lưu ý: - Với dạng bài tập này HS đòi hỏi phải nêu được kiến thức có liên quan khi giải.
 - Qua từng bài cấn cho HS giải thích được cách làm tránh HS nhìn bài của bạn. 
Đối với HS khá giỏi cấn yêu cầu HS đã vận dụng kiến thức nào để giải được bài tập 
trên.
IV. Củng cố- dặn dò.
 - Nhắc lại toàn bộ kiến thức vừa cung cấp cho HS.
 - Chuẩn bị tiết sau.
 Người viết báo cáo
 Phạm Hoàng Giang