Giáo án môn học Tập làm văn lớp 5 - Học kì I

Tiết 1: Tập làm văn.
CẤU TẠO CỦA BÀI VĂN TẢ CẢNH
I. MỤC TIÊU
 Giúp HS:
-Nắm được cấu tạo ba phần (mở bài, thân bài, kết bài) của một bài văn tả cảnh.
-Phân tích được cấu tạo của một bài văn tả cảnh cụ thể.
II. ĐỒ DÙNG DẠY – HỌC
-Giấy khổ to, bút dạ.
-Phần Ghi nhớ viết sẵn vào bảng phụ. 
III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY –HỌC:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
1.Giới thiệu bài
2.Hướng dẫn HS nhận xét và rút ghi nhớ.
FHĐ1: BT1
-Đọc yêu cầu BT1 và đọc bài “Hoàng hôn trên sông Hương”
-Cho đọc chú giải
+Hoàng hôn là thời điểm nào trong ngày?
Giới thiệu: Sông Hương là dòng sông thơ mộng, hiền hoà chảy qua thành phố Huế. Chúng ta cùng tìm hiểu xem tác giả đã quan sát dòng sông theo trình tự nào? Cách quan sát ấy có gì hay?
-Tổ chức cho HS hoạt động nhóm
+Đọc thầm bài văn.
+Xác định các phần mở bài, thân bài, kết bài.
-Cho HS trình bày kết quả bài làm.
 @Chốt: Bài văn có 3 phần:
a.Mở bài(từ đầuyên tĩnh này)
+Lúc hoàng hôn, Huế đặc biệt yên tĩnh.
b.Thân bài( Mùa thuchấm dứt)
+Sự đổi sắc của sông và hoạt động của con người
c.Kết bài(Huếcủa nó)
+Sự thức dậy của Huế sau hoàng hôn.
FHĐ 2: BT2
-Cho HS đọc yêu cầu BT2 
-Tổ chức cho HS hoạt động nhóm
@GV nhận xét và chốt:
-1HS -Lớp đọc thầm
-1HS
-..cuối buổi chiều khi mặt trời mới lặn
-HS thực hiện nhóm đôi làm trên nháp
- 2 nhóm làm trên phiếu.
-Đại diện nhóm gắn phiếu
-Lớp nhận xét
-HS lắng nghe.
-1HS
-HS trao đổi nhóm 
-Đại diện nhóm trình bày
-Lớp nhận xét – Bổ sung.
 + Giống nhau: Cùng nêu nhận xét, giới thiệu chung về cảnh vật rồi miêu tả cho nhật 
xét ấy.
 + Khác nhau:
Bài Quang cảnh làng mạc ngày mùa tả từng bộ phận của cảnh theo thứ tự:
 	-Giới thiệu màu sắc bao trùm làng quê ngày mùa là màu vàng.
-Tả các màu vàng rất khác nhau của cảnh, của vật.
-Tả thời tiết, hoạt động của con người.
Bài Hoàng hôn trên sông Hương tả sự thay đổi của cảnh theo thời gian với thứ tự:
-Nêu nhận xét chung về sự yên tĩnh của Huế lúc hoàng hôn.
-Tả sự thay đổi màu sắc và sự yên tĩnh của Huế lúc hoàng hôn đến lúc tối hẳn.
-Tả hoạt động của con người bên bờ sông, trên mặt sông lúc bắt đầu hoàng hôn 
đến khi thành phố lên đèn.
-Tả sự thức dậy của Huế sau hoàng hôn.
GV hỏi: Qua ví dụ trên em thấy:
+ Bài văn tả cảnh gồm có những phần nào?
+ Nhiệm vụ chính của từng phần trong bài văn tả cảnh là gì?
 Ghi nhớ 
-Yêu cầu HS đọc phần ghi nhớ 
-Minh hoạ cho nội dung ghi nhớ
FHĐ 3: Luyện tập
-Gọi HS đọc yêu cầu và nội dung của bài tập.
Tổ chức cho HS hoạt động theo cặp với hướng dẫn sau:
+ Đọc kĩ bài văn Nắng trưa.
+ Xác định từng phần của bài văn.
+ Tìm nội dung chính của từng phần.
+ Xác định trình tự miêu tả của bài văn: mỗi đoạn của phần thân bài và nội dung của từng đoạn.
Gọi một nhóm dán phiếu lên bảng trình bày kết quả thảo luận. Yêu cầu HS khác bổ sung ý kiến.
HS nêu ý kiến:
+ Bài văn tả cảnh gồm có 3 phần: mở bài,thân bài,kết bài.
Mở bài: Giới thiệu bao quát về cảnh sẽ tả.
Thân bài: Tả từng phần của cảnh hoặc sự thay đổi của cảnh theo thời gian 
Kết bài: Nêu nhận xét hoặc cám nghĩ của người viết.
-3 HS tiếp nối nhau đọc thành tiếng. Cả lớp đọc thầm để thuộc bài ngay tại lớp.
-2HS
-2 HS tiếp nối đọc thành tiếng bài văn Nắng trưa.
2 HS ngồi cùng bàn trao đổi, thảo luận , ghi câu trả lời ra giấy.
1 nhóm báo cáo, các nhóm khác bổ sung ý kiến và thống nhất bài giải:
Kết luận : Bài văn Nắng trưa gồm có 3 phần:
+ Mở bài: Nắng cứ như  xuống mặt đất. Nêu nhận xét chung về nắng mưa.
+Thân bài: Buổi trưa ngồi trong nhà  thửa ruộng chưa xong. Cảnh vật trong nắng mưa.
Thân bài có 4 đoạn:
Đoạn 1: Buổi trưa ngồi trong nhà  bốc lên mãi: Hơi đất trong nắng trưa dữ dội.
Đoạn 2: Tiếng gì xa vắng thế  mi mắt khép lại: Tiếng võng đưa và câu hát ru em trong nắng trưa.
Đoạn 3: Con gà nào  cũng lặng im: Cây cối và cảnh vật trong nắng trưa.
Đoạn 4: Thương mẹ biết bao nhiêu, mẹ ơi!: Cảm nghĩ về người mẹ.
3.Củng cố – dặn dò
Hỏi: Bài văn tả cảnh có cấu tạo như thế nào?
Nhận xét câu trả lời của HS.
Dặn HS về nhà học thuộc phần Ghi nhớ, phân tích cấu tạo của bài văn Nắng trưa vào vở.
Yêu cầu HS về nhà quan sát cảnh vật ở nơi mình ở, công viên, đường phố, ruộng đồng vào buổi sáng hoặc buổi trưa, chiều. Ghi lại các kết quả quan sát vào giấy.
Tiết 2: 	Tập làm văn.
LUYỆN TẬP TẢ CẢNH
I. MỤC TIÊU
 -Từ việc phân tích cách quan sát tinh tế của tác giả trong đoạn văn Buổi sớm trên cánh đồng, học sinh hiểu thế nào là nghệ thuật quan sát và miêu tả trong bài văn tả cảnh.
 -Biết lập dàn ý tả cảnh một buổi trong ngày và trình bày theo dàn ý những điều đã quan sát.
II. ĐỒ DÙNG DẠY – HỌC
 -HS sưu tầm tranh, ảnh (hoặc bản ghi những điều quan sát được) về vườn cây, công viên, đường phố, cánh đồng.
 -Giấy khổ to, bút dạ. 
III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC 
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
A/Kiểm Tra Bài Cũ
-Gọi 2 HS Lên Bảng Kiểm Tra Nội Dung Bài Cũ.
Nhận Xét, Cho Điểm HS.
B/ Bài mới:
1.Giới thiệu bài
2.Hướng dẫn HS làm bài tập.
FHĐ 1: BT 1
-Gọi hs đọc yêu cầu và nội dung của bài tập.
 -Yêu cầu hs làm bài theo cặp.
gv đi hướng dẫn, giúp đỡ những hs gặp khó khăn; yêu cầu hs ghi lại các ý chính trong câu trả lời.
-Gọi hs trình bày nối tiếp theo các câu hỏi
@Nhận xét và chốt kết quả đúng.
a.Những sự vật miêu tả: cánh đồng buổi sớm: đám mây, vòm trời, những giọt mưa, những sợi cỏ, những gánh rau, những bó hoa huệ của người bán hàng; bầy sáo liệng trên cánh đồng; mặt trời mọc.
b.Xúc giác: thấy sớm đầu thu mát lạnh; một vài giọt mưa loáng thoáng rơi trên khăn và tóc; những sợi cỏ đẫm nước làm ướt lạnh bàn chân
Thị giác : thấy đám mây xám đụ, vòm trời xanh vòi vọi, vài giọt mưa loáng thoáng rơi: người gánh rau và những bó hoa huệ trắng muốt; bầy sáo liệng chấp chới trên cánh đồng lúa đang kết đòng; mặt trời mọc lên trên những ngọn cây xanh tươi.
FHĐ 2: BT 2
-Cho HS đọc yêu cầu BT.
-Giới thiệu tranh ảnh đã chuẩn bị
-Cho HS làm bài
-Chọn HS làm bài tốt: trình bày dàn ý của mình.
Cùng HS nhận xét, sửa chữa coi như một dàn bài mẫu.
-Nhận xét – tuyên dương.
3.Củng cố- Dặên dò:
-Hoàn chỉnh dàn ý vào vở
-Chuẩn bị viết đoạn văn tả cảnh như dàn ý đã làm
2 HS lần lượt lên bảng thực hiện yêu cầu sau:
+ HS 1: Hãy nêu cấu tạo của bài văn tả cảnh.
+ HS 2: Nêu cấu tạo của bài văn Nắng trưa.
-1HS
-HS trao đổi nhóm đôi
-Các nhóm trình bày
-Lớp nhận xét, bổ sung.
-1HS
-Một số HS giới thiệu tranh ảnh.
-HS lập dàn bài chi tiết vào nháp
-Dựa vào dàn ý trình bày
-Lớp nhận xét
-1 HS dán phiếu của mình lên bảng, các HS khác đọc nêu ý kiến về bài của bạn.
Ví dụ: Dàn ý bài văn tả cảnh
Buổi sáng trong công viên.
Mở bài: Giới thiệu bao quát: Sáng chủ nhật em mẹ cho đi chơi công viên. Cảnh tượng nơi đây thật hấp dẫn.
Thân bài: Tả các bộ phận của cảnh vật.
+ Ngay từ phía cổng vào đã tấp nập người.
+ Làn gió thu nhè nhẹ mơn man mái tóc em.
+ Mặt hồ lăn tăn sóng gơn.
+ Những hạt sương đêm còn long lanh đọng trên nhành cây. Kẽ lá.
+ Chim chóc nô đùa, hót líu lo.
+ Những chiếc thuyền đạp nước lặng im như đàn thiên nga đang nằm ngủ.
+ Các cụ già đi tập thế dục đã ra về.
+ Tiếng nhạc vang lên từ những khu vui chơi 
+ Trẻ em nô đùa, chạy theo người lớn.
Kết bài: Em rất thích đi công viên vào buổi sáng. Không khí đây rất mát mẻ và trong lành.