Giáo án Tập làm văn tuần 13: Luyện tập tả người (Tả ngoại hình) (tiết 1)

Môn: Tập làm văn
Bài: Luyện tập tả người
(Tả ngoại hình)
I. Mục tiêu:
- Nắm được những chi tiết tả ngoại hình nhân vật và quan hệ của chúng với tính cách nhân vật trong bài văn, đoạn văn (BT1).
- Biết lập dàn ý một bài văn tả người thường gặp (BT2).
II. Chuẩn bị:
- ĐDDH:+ Bảng phụ ghi tóm tắt các chi tiết miêu tả ngoại hình của người bà(bài Bà tôi) ; nhân vật Thắng (bài Chú bé vùng biển).
 + Bảng phụ ghi dàn ý khái quát của một bài văn tả người.
1. Mở bài: Giới thiệu người định tả.
2. Thân bài:
a). Tả hình dáng ( đặc điểm nổi bật về tầm vóc, cách ăn mặc, khuôn mặt, mái tóc, cặp mắt, hàm răng,).
b). Tả tính tình, hoạt động (lời nói, cử chỉ, thói quen, cách cư xử với người khác)
3. Kết bài: Nêu cảm nghĩ về người được tả.
- Dụng cụ học tập: SGK; vở bài tập.
III. Các hoạt động dạy – học:
Các bước
Hoạt động giáo viên
Hoạt động học sinh
1. Ổn định:
2. KT bài cũ:
3. Bài mới:
Luyện tập:
4. Củng cố:
5. Dặn dò:
- Kiểm tra việc quan sát và ghi lại kết quả ngoại hình của một người mà em thường gặp.
- Nhận xét cho điểm.
- Giới thiệu bài trực tiếp.
Hướng dẫn HS luyện tập:
Bài tập 1:
- Giao việc: Nửa lớp làm bài tập 1a); nửa còn lại làm bài tập 1b).
- Tổ chức thảo luận nhóm.
Bài tập 1a): Các nhóm trả lời theo gợi ý sau:
 + Đoạn 1 tả đặc điểm gì về ngoại hình của người bà?
 + Tóm tắt các chi tiết được miêu tả ở từng câu.
 + Các chi đó quan hệ với nhau như thế nào?
 + Đoạn 2 còn tả những đặc điểm gì về ngoại hình của bà?
 + Các đặc điểm đó quan hệ với nhau như thế nào? Chúng cho biết điều gì về tính tình của bà?
Bài tâp 1b):
 + Đoạn văn tả đặc điểm nào về ngoại hình của bạn Tháng?
 + Những đặc điểm ấy cho biết điều gì về tính tình của Thắng?
- Kết luận: Khi tả ngoại hình nhân vật, cần chọn tả những chi tiết tiêu biểu. Những chi tiết miêu tả phải quan hệ chặt chẽ với nhau, bổ sung cho nhau, giúp khắc họa rõ nét hình ảnh nhân vật.
Bài tập 2: Nêu yêu cầu.
- Yêu cầu HS xem lại kết quả quan sát một người mà em thường gặp.
- Gọi vài HS đọc kết quả ghi chép.
- Đính bảng phụ ghi sẵn dàn ý khái quát của bài văn tả người lên bảng, nhận xét.
- Nhắc HS: chú ý tả đặc điểm ngoại hình nhân vật theo cách mà 2 bài văn, đoạn văn mẫu ( Bà tôi, Em bé vùng biển) đã gợi ra.
- Yêu cầu HS lập dàn ý.
- Phát bút dạ và giấy cho HS.
- Nhận xét, đánh giá những dàn ý thể hiện được ý riêng trong quan sát, trong lời tả.
- Gọi HS nhắc lại dàn ý bài văn tả người.
- Giáo dục, liên hệ thực tiễn.
- Nhận xét tiết học.
- Những HS làm bài chưa đạt yêu cầu về nhà hoàn chỉnh dàn ý; cả lớp chuẩn bị cho tiết TLV – viết một đoạn văn tả ngoại hình dựa theo dàn ý đã lập.
- Hát.
- Thực hiện theo yêu cầu GV, trình bày kết quả quan sát lên bàn.
- Lắng nghe.
- 02 HS tiếp nối nhau đọc thành tiếng bài tập 1.
- Lắng nghe và thực hiện theo phân công của GV.
- Thảo luận nhóm đôi, trao đổi cùng bạn hoàn thành nội dung câu hỏi, đại diện nhóm trình bày trước lớp.
 + Đoạn 1 tả mái tóc người bà qua con mắt nhìn của đứa cháu là một cậu bé ( đoạn gồm 3 câu):
 + Câu 1: mở đoạn, giới thiệu bà ngồi cạnh cháu, chảy đầu.
 Đoạn 2: Tả khái quát mái tóc của bà với các đặc điểm: đen, dày, dài kì lạ.
 Câu 3: Tả độ dày của mái tóc qua cách bà chải đầu, từng động tác ( nâng mớ tóc lên, ướm trên tay, đưa khó khăn chiếc lược thưa bằng gỗ vào mái tóc dày).
 + Ba câu, ba chi tiết quan hệ chặt chẽ với nhau, chi tiết sau làm rõ chi tiết trước.
 + Đoạn 2 tả giọng nói, đôi mắt và khuôn mặt của bà. Đoạn 2 gồm 4 câu.
 Câu 1 – 2 tả giọng nói.
 Câu 3: Tả sự thay đổi của đôi mắt khi bà mỉm cười, tình cảm ẩn chứa trong đôi mắt (long lanh, dịu hiền khó tả; ánh lên những tia sáng ấm áp, tươi vui).
Câu 4: Tả khuôn mặt của bà .
 + Các đặc điểm đó quan hệ chặt chẽ với nhau, bổ sung cho nhau, không chỉ làm hiện rõ vẻ ngoài của bà mà cà tính tình của bà: bà dịu dàng, dịu hiền, tâm hồn tươi trẻ, yêu đời, lạc quan.
Bài tập 1b):
 + Đoạn văn gồm 7 câu:
 Câu 1: Giới thiệu chung về Thắng.
 Câu 2: Tả chiều cao của Thắng – hơn hẳn bạn một cái đầu.
 Câu 3: Tả nước da của Thắng.
 Câu 4: Tả thân hình của Thắng.
 Câu 5: Tả cặp mắt to và sáng.
 Câu 6: Tả cái miệng tươi, hay cười.
 Câu 7: Tả cái trán dô bướng bỉnh.
 + Tất cả các đặc điểm được miêu tả quan hệ chặt chẽ với nhau, làm hiện lên rất rõ không chỉ vẻ bề ngoài của Thắng – một đứa trẻ lớn lên ở biển, bơi lội rất giỏi, có sức khỏe dẻo dai mà tính tình Thắng – thông minh, bướng bỉnh và gan dạ.
- Lắng nghe.
- Lắng nghe.
- Thực hiện theo yêu cầu GV.
- 02 HS đọc lại kết quả ghi chép của mình trước lớp.
- 02 HS đọc lại dàn ý khái quát của bài văn tả người.
- Lắng nghe.
- Lập dàn ý vào vở bài tập.
- 03 HS làm bài vào phiếu trình bày kết quả lên bảng lớp.
- Lớp nhận xét, bổ sung.
- Lắng nghe.
- 02 HS nhắc lại dàn ý của bài văn tả người trước lớp.