Giáo án Toán lớp 5 - Bài 117: Luyện tập chung

TOÁN : BÀI 117
LUYỆN TẬP CHUNG
šq›
A . MỤC ĐÍCH YÊU CẦU :
Giúp học sinh :
Củng cố về tính tỉ số phần trăm của một số .ứng dụng trong tính nhẩm và giải toán .
Rèn kĩ năng tính thể tích của hình lập phương , khối tạo thành từ những hình lập phương . 
B. ĐỒ DÙNG DẠY - HỌC : 
Bảng phụ có vẽ phóng to hình vẽ bài 3 –sách giáo khoa .
C . MỘT SỐ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CHỦ YẾU :
 I . KIỂM TRA BÀI CŨ : 
 II . BÀI MỚI :
1. Củng cố về tính tỉ số phần trăm của một số ,ứng dụng trong tính nhẩm và giải toán.
Bài 1 : 
Giáo viên nêu vấn đề và hướng dẫn học sinh tính nhẩm 15 % của 120 theo cách tính nhẩm của bạn Dung ( như trong sách giáo khoa ) .
Giáo viên hỏi để giúp học sinh tìm ra cách tính nhẩm của bạn Dung :
 Để tính được 15 % của 120 , bạn Dung đã làm như thế nào ? 
 10 % , 5 % và 15 % của 120 có mối quan hệ với nhau như thế nào ? 
Học sinh trả lời câu hỏi của giáo viên :
 để tính được 15 % của 120 , bạn Dung đã tính 10 % , 5 % của 120 rồi mới tính 15 % của 120 . 
 10 % gấp đôi 5 % và 15 % gấp ba 5 % ( hoặc 15 % = 10 % + 5 % )
Giáo viên kết luận về cách tính nhẩm .
a / Học sinh nêu yêu cầu , giáo viên phát vấn để học sinh dựa vào gợi ý của sách giáo khoa , đưa đến nhận xét : 17,5 % = 10 % + 5 % + 2,5 % .
Học sinh làm bài vào vở . một học sinh làm trên bảng lớp để tiện chữa bài .
10 % của 240 là 24 
5 % của 240 là 12 
2,5 % của 240 là 6 vậy 17,5 % của 240 là 42 
b / Học sinh nêu vấn đề , thảo luận nhóm đôi để tìm cách tính . Học sinh nêu cách tính : 
 Nhận xét : 35% = 30% + 5%
 10% của 520 là 52 
 30% của 520 là 52 3 = 156 
 5% của 520 là 52 : 2 = 26 
 Vậy 35% của 520 là 182 .
 Học sinh làm bài vào vở , một học sinh làm bài trên bảng lớp để tiện chữa bài 
Bài 2 :
Học sinh quan sát hình vẽ , đọc và tìm hiểu đề bài .
Giáo viên phát vấn để hướng dẫn học sinh tìm hướng giải ( lưu ý học sinh để giải quyết phần a , phải tìm tỉ số thể tích của hình lập phương lớn và hình lập phương bé , học sinh dễ nhầm lẫn là 2/3 )
Hình lập phương bé có diện tích là bao nhiêu ? ( - Hình lập phương bé có diện tích là : 64 cm3 ) 
Tỉ số giữa thể tích giữa 2 hình lập phương là bao nhiêu (Tỉ số giữa thể tích giữa 2 hình lập phương là 3 : 2 ) .
Vậy tỉ số thể tích của hình lập phương lớn và hình lập phương bé là bao nhiêu ( 2 : 3 ) .
Bài tập yêu cầu em tính gì ? 
Tính xem thể tích hình lập phương lớn bằng bao nhiêu phần trăm thể tích hình lập phương bé ?
Tính thể tích của hình lập phương lớn 
1 học sinh lên bảng làm bài . Học sinh làm vào vở và đổi vở để chữa bài .
Giáo viên gọi 2 học sinh đọc kết quả , học sinh khác nhận xét , giáo viên đánh giá, kết luận 
 Bài giải 
a. Tỉ số thể tích của hình lập phương lớn và hình lập phương bé là 3/2 . Như vậy , tỉ số phần trăm của hình lập phương lớn và hình lập phương bé là :
 3 : 2 = 1,5 
 1,5 = 150% .
b. Thể tích hình lập phương lớn là :
 64 ( 3 /2 ) = 96 ( cm3)
 Đáp số : a. 150% b. 96 cm3.
Giáo viên cho học sinh nhận xét bài làm của bạn trên bảng .
1 học sinh nhận xét , nếu bạn sai thì sửa lại cho đúng .
Giáo viên nhận xét cho điểm học sinh .
2. Rèn kĩ năng tính thể tích của hình lập phương ,khối thành từ các hình lập phương .
 Bài 3 : 
Giáo viên treo hình vẽ phóng to của bài 3 lên bảng .
1 học sinh đọc đề bài trước lớp . Học sinh cả lớp quan sát hình vẽ và tìm hiểu đề bài .
Giáo viên hướng dẫn :Vì đây là một hình phức tạp , nên để thực hiện yêu cầu của bài em hãy tìm cách chia hình này thành các hình nhỏ có dạng của hình lập phương hay hình hộp chữ nhật rồi mới tính .
Giáo viên hỏi em có thể chia hình thành những hình nào ?
Học sinh nêu các chia của mình :
Chia thành 3 khối hình lập phương bằng nhau có cạnh 2cm .
Chi thành hình hộp chữ nhật có các kích thước 4cm x 2cm x 2cm và một hình lập phương có cạnh 2cm .
Hoặc : 
 Hoặc hình phức tạp là hình hộp chữ nhật có kích thước 2 x 4 x 4 ( cm) trừ đi hình lập phương có cạnh 2cm .
Giáo viên nhận xét , tuyên dương những học sinh tìm ra cách chia , yêu cầu học sinh chọn 1 cách để làm bài , tuy nhiên nên chọn cách chí thành 3 khối lập phương bằng nhau để tiện trong tính toán .
Học sinh làm bài vào vở , 2 học sinh trình bày bài làm trên bảng để chữa bài , mỗi học sinh một bài .
Bài giải
Mục a :
3 khối lập phương, mỗi khối đều được xếp bởi 8 hình lập phương nhỏ ( có cạnh 1cm ) như vậy hình đã cho bao gồm : 8 3 = 24 (hình lập phương nhỏ ) 
Hoặc : Coi hình đã cho là một hình khối hộp chữ nhật có cách cạnh 4cm, 2cm ,4cm tức là gồm 4 4 2 = 32 ( hình lập phương mhỏ ) tạo thành , sau đó bỏ đi m, khối lập phương có 8 hình lập phương nhỏ . Do đó hình đã cho có tất cả : 32 - 8 = 24 ( hình lập phương nhỏ ).
Mục b : 
 - Ở hình vẽ bên , mỗi khối lập phương 1.2.3 có diện tích toàn phần là :
2 2 6 = 24 ( cm2 ).
 - Diện tích toàn phần của cả 3 khối 1.2.3 là : 24 3 = 72 ( cm2) .
 - Do cách xếp các khối 1.2.3 nên khối 1 có 1 mặt không cần sơn , khối 2 có 2 mặt không cần sơn , khối 3 có 1 mặt không cần sơn vậy cả 3 khối có :
 1 + 2+ 1 = 4 ( mặt ) không cần sơn .
- Diện tích không cần sơn của hình đã cho là :
 2 2 4 = 16 ( cm2)
- Diện tích cần sơn của hình đã cho là ;
 72 – 16 = 56 ( cm2)
Đáp số : a ) 24 hình lập phương nhỏ .
 b ) 56 cm3 .
Tuỳ đối tượng học sinh có thể : 
Bài 2 : Học sinh có thể tính thể tích hình lập phương bằng cách tính nhẩm ( như cách ở bài 1 ) . Chẳng hạn :
Nhận xét : 150 % = 100% + 50% 
50 % của 64 cm3 là 32cm3 .
Vậy 150 % ( thể tích hình lập phương lớn ) là 64 + 32 =96 (cm3).
Bài 3 , phần a , giáo viên có thể khai thác nhiều cách giải khác nhau ngoài 2 cách đã nêu 
 III. CỦNG CỐ DẶN DÒ:
Giáo viên nhận xét th. , dặ dó học sinh về nhà ôn tập lại quy tắc về diện tích và thể tích của hình hộp chữ nhật , hình lập phương ,làm các bài tập hướng dẫn luyện thêm .
 IV. BÀI TẬP HƯỚNG DẪN LUYỆN THÊM 
Biết thể tích của 1 hình lập phương là 125 cm3 , hãy tính diện tích toàn phần của hình lập phương đó .