Bài giảng Tiếng Việt Lớp 5 (Luyện từ và câu) Kết nối tri thức - Bài: Cách nối các vế câu ghép

 Chỉ ra các câu ghép trong đoạn văn.
Mặt trời lên, cả cánh đồng lấp lóa nắng. 
Trời càng nắng, lúa càng sẫm lại, trĩu bông. 
Lúc này, cánh đồng đẹp như một tấm thảm. 
Mỗi khi có gió, những bông lúa ngả đầu 
vào nhau, sóng lúa nhấp nhô. Các câu ghép trong đoạn văn: 
- Mặt trời lên, cả cánh đồng lấp lóa nắng.
- Trời càng nắng, lúa càng sẫm lại, trĩu bông.
- Mỗi khi có gió, những bông lúa ngả đầu vào 
nhau, sóng lúa nhấp nhô. 1. Tìm câu ghép trong các đoạn dưới đây và cho biết 
kết từ nào được dùng để nối các vế câu.
a. Hoa bưởi là hoa cây còn hoa nhài là hoa bụi. Hoa cây có sức sống mạnh 
mẽ. Hoa bụi có chút gì giản dị hơn. Hương toả từ những cành hoa nhưng 
hương bưởi và hương nhài chẳng bao giờ lẫn.
 (Theo Ngô Văn Phú)
b. Năm nay, vườn của ông tôi được mùa cả hoa lẫn quả. Ôi chao, cây khế sai 
chi chít những quả chín và giàn nhót đỏ mọng những chùm trái ngon lành.
 (Vũ Tú Nam)
c. Chiếc xe lao đi khá nhanh mà rất êm. Thỉnh thoảng, xe chạy chậm lại vì 
vướng những xe phía trước rồi xe lại lướt lên như mũi tên.
 (Theo Trần Thanh Địch) Hoàn thành phiếu bài tập
 Câu ghép Kết từ nối các vế câu
Hoa bưởi là hoa cây còn hoa nhài là hoa bụi.
 còn
Hương toả từ những cánh hoa nhưng hương 
 nhưng .
bưởi và hương nhài chang bao giờ lẫn.
Ôi chao, cây khế sai chi chít những quả chín và 
 và
giàn nhót đỏ mọng những chùm trái ngon lành.
Thỉnh thoảng, xe chạy chậm lại vì vướng những 
xe phía trước rồi xe lại lướt lên như mũi tên. rồi 2. Tìm các vế của mỗi câu ghép dưới đây và cho biết cách nối 
các vế câu ở bài tập này có gì khác so với cách nối các vế câu 
ở bài tập 1.
 a. Hoa cánh kiến nở vàng trên rừng, hoa sở và hoa kim anh trắng 
 xoá.
 (Xuân Quỳnh)
 b. Dưới ánh trăng, dòng sông sáng rực lên, những con sông nhỏ lăn 
 tăn gợn đều mơn man vỗ nhẹ vào hai bên bờ cát.
 (Khuất Quang Thụy)
 c. Ở mảnh đất ấy, tháng Giêng, tôi đi đốt bãi, đào ổ chuột; tháng Tám 
 nước lên, tôi đánh giậm, úp cá, đơm tép; tháng Chín, tháng Mười, đi 
 móc con da dưới vệ sông.
 (Nguyễn Khải) Câu Các vế của câu ghép Cách nối các vế có điểm 
 gì khác với bài tập 1
a. Hoa cánh kiến nở vàng Vế 1: hoa cánh kiến nở vàng 
 trên rừng Nối trực tiếp: không dùng 
trên rừng, hoa sở và hoa kết từ mà dùng dấu phẩy.
kim anh trắng xoá. Vế 2: hoa sở và hoa kim anh 
 trắng xoá.
b. Dưới ánh trăng, dòng sông Vế 1: dòng sông sáng rực lên
 Nối trực tiếp: không dùng 
sáng rực lên, những con sóng Vế 2: những con sóng nhỏ 
 kết từ mà dùng dấu phẩy.
nhỏ lăn tăn gợn đều mơn man lăn tăn gợn đều mơn man vỗ 
vỗ nhẹ vào hai bên bờ cát. nhẹ vào hai bên bờ cát.
Ở mảnh đất ấy, tháng Giêng, 
 Vế 1: tháng Giếng tôi đi đốt bãi, 
tôi đi đốt bãi, đào Ổ chuột; Nối trực tiếp: không dùng 
tháng Tám nước lên, tôi đánh đào ổ chuột.
 Vế 2: tháng Tám nước lên, tôi kết từ mà dùng dấu phẩy.
giậm, úp cá, đơm tép; tháng 
 đánh giậm, úp cá, đơm tép
Chín, tháng Mười, đi móc con Vế 3: Tháng Chính, tháng Mười, 
da dưới vệ sông. đi móc con d dưới vệ sông. Từ bài tập 1 và 2, em có thể 
 nhận xét gì về cách nối các vế 
 câu trong câu ghép?
+ Các vế của câu ghép có thể nối với 
nhau bằng một kết từ như (và, rồi, 
hoặc, còn, nhưng, mà, song,...)
+ Các vế của câu ghép có thế nối trực 
tiếp với nhau: giữa các vế không có 
kết từ mà chỉ có dấu câu (dấu phẩy, 
dấu chấm phẩy) 3. Chọn kết từ thay cho mỗi bông hoa trong các câu 
 ghép sau:
 và, rồi, còn, nhưng
a. Chích bông là loài chim bé nhỏ nhưng nó lại là loài chim có 
ích đối với nhà nông.
b. Ngoài sân, mèo mun đang nằm sưởi nắng và cún con cũng vậy.
c. Vườn nhà em, ban ngày, hoa mẫu đơn, hoa lan, hoa cúc đua 
nhau khoe sắc còn ban đêm, hoa nguyệt quế, hoa hoàng lan, hoa 
mộc lại cùng nhau toả hương.
d. Ngày nghỉ, em dậy sớm đá bóng với bố rồi em cùng mẹ ra 
vườn tưới cây. 4. Viết đoạn văn (3 - 5 câu) về bài thơ Hạt gạo làng ta, 
trong đó có câu ghép gồm các vế nối bằng một kết từ 
hoặc nối trực tiếp.
 Ví dụ: Hạt gạo làng ta” là một bài thơ hay được nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm 
 viết nên. Có lẽ vì bài thơ có câu từ quá hay, quá ý nghĩa mà nhạc sĩ Trần Viết 
 Bính đã phổ nhạc, cho ra đời ca khúc “Hạt gạo làng ta”. Bài hát với giai điệu du 
 dương, giọng điệu hồn nhiên vui tươi. “Hạt gạo làng ta” không dừng lại ở một 
 tác phẩm thơ, một tác phẩm nhạc; nó là nỗi lòng và tình yêu “hạt vàng” của 
 nhân dân Việt Nam bao đời nay