Bài ôn tập môn Tập làm văn lớp 5

Đề 1.
1.Phân biệt sắc thái nghĩa của những từ đồng nghĩa (in đậm) trong các tập hợp từ sau:
 a) “những khuôn mặt trắng bệch, những bước chân nặng như đeo đá.” 
(Nguyễn Khải)
b) Bông hoa huệ trắng muốt.
c) Hạt gạo trắng ngần.
d) Đàn cò trắng phau.
e) Hoa ban nở trắng xoá núi rừng.
2. Tìm những từ đồng nghĩa với từ in đậm trong từng câu dưới đây.
a) Bóng tre trùm lên âu yếm làng tôi.
b) Đứa béât chóng lớn, người tiều phu chăm nom như con đẻ của mình.
(Vũ Ngọc Phan)
c) Ngôi nhà nhỏ trên thảo nguyên.
3. Trong bài Mùa thu mới, nhà thơ Tố Hữu viết:
Yêu biết mấy, những dòng sông bát ngát
 Giữa đôi bờ dào dạt lúa ngô non
Yêu biết mấy, những con đường ca hát
 Qua công trường mới dựng mái nhà son!
Theo em , khổ thơ trên đã bộc lộ cảm xúc của tác giả trước những vẻ đẹp gì trên đất nước chúng ta?
4. Hãy tả lại một cảnh vật thiên nhiên mà em yêu thích( ngọn núi, cánh rừng, dòng sông, bãi biển, hồ nước, dòng thác).
Đề 2
1.Chọn từ thích hợp trong các từ sau để điền vào chỗ trống: cho , biếu, tặng, truy tặng, cấp , phát , ban, dâng, hiến.
a) Bác gửi.... các cháu nhiều cái hôn thân ái.
(Hồ Chí Minh)
b) chị Võ Thị Sáu danh hiệu anh hùng.
c) Ăn thì no, thì tiếc.(Tục ngữ)
d) Lúc bà về, mẹ lại.một gói trà mạn ướp nhị sen thơm phưng phức.
(Tiếng việt 3, tập 2,1983)
e) Đức cha ngậm ngùi đưa tayphước.
(Chu Văn)
g) Nhà trườnghọc bổng cho sinh viên xuất sắc.
h) Ngày mai, trườngbằng tốt nghiệp cho sinh viên.
i) Thi đua lập công Đảng.
k) Sau hoà bình, ông Đỗ Đình Thiện đã.toàn bộ đồn điền này cho nhà nứơc.
(Tiếng việt 5, tập 2,2006)
2. Tìm thêm các từ đồng nghĩa vào mỗi nhóm từ dưới đây và chỉ ra nghĩa chung của từng nhóm:
a) chọn, lựa.
b) diễn đạt, biểu đạt
c) đông đúc, tấp nập,
3. Trong bài Việt Nam thân yêu ( Tiếng việt 5,tập một), nhà thơ Nguyễn Đình Thi có viết:
Việt Nam đất nước ta ơi!
Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn
Cánh cò bay lả dập dờn,
Mây mờ che đỉnh Trường Sơn sớm chiều.
Nêu những cảm nhận của em khi đọc đoạn thơ trên.
4. Đất nước ta có nhiều cảnh đẹp do con người tạo nên.Hãy tả một cảnh đẹp đó trên quê hương em hoặc nơi em đã từng đến.
Đề 3.
Thay từ ngữ in đậm trong đoạn văn dưới đây bằng một từ ngữ đồng nghĩa khác để các câu văn có hình ảnh hơn:
Hồ tơ-nưng
Hå T¬- n­ng ë phÝa b¾c thÞ x· Pl©y- cu. Hå réng l¾m, n­íc trong nh­ läc. Hå s¸ng ®Ñp d­íi ¸nh n¾ng chãi cña buæi tr­a hÌ. Hµng tr¨m thø c¸ sinh s«I n¶y në ë ®©y. C¸ ®I tõng ®µn, khi th× tù do b¬I léi, khi th× lao nhanh nh­ nh÷ng con thoi. Chim chãc còng ®ua nhau ®Õn bªn hå lµm tæ. Nh÷ng con bãi c¸c má dµi, l«ng nhiÒu mµu s¾c. Nh÷ng con quèc ®en tròi, chen l¸ch vµo gi÷a c¸c bôi bê
2. Chän tõ ng÷ thÝch hîp nhÊt (trong c¸c tõ ®ång nghÜa cho s½n ë d­íi) ®Ó ®iÒn vµo tõng vÞ trÝ trong c©u v¨n miªu t¶ sau ®©y:
 §ªm tr¨ng trªn Hå T©y
 Hå vÒ thu, n­íc (1),(2). Tr¨ng to¶ s¸ng räi vµo c¸c gîn sãng (3). B©y giê, sen trªn hå ®· gÇn tµn nh­ng vÉn cßn (4) mÊy ®o¸ hoa në muén. Mïi h­¬ng ®­a theo chiÒu giã (5). ThuyÒn theo giã cø tõ tõ mµ ®I ra gi÷a kho¶ng (6). §ªm thanh, c¶nh v¾ng, bèn bÒ.
(1): trong veo, trong lµnh, trong trÎo, trong v¾t, trong s¸ng
(2): bao la, b¸t ng¸t, thªnh thang, mªnh m«ng, réng r·i.
(3): nhÊp nh«, lan to¶, lan réng, l¨n t¨n, li ti.
(4): th­a thít, l­a th­a, l¸c ®¾c, l¬ th¬, lo¸ng tho¸ng.
(5): thoang tho¶ng, ngµo ng¹t, th¬m phøc, th¬m ng¸t, ngan ng¸t.
(6): trèng tr¶I, bao la , mªnh mang, mªnh m«ng.
(7): yªn tÜnh, yªn lÆng, im l×m, v¾ng lÆng, lÆng ng¾t nh­ tê
3. Trong cuèn Håi kÝ B¸c Hå, hai nhµ v¨n Hoµi Thanh vµ Thanh TÞnh ®· t¶ phong c¶nh quª h­¬ng B¸c nh­ sau:
 Tr­íc m¾t chóng t«I, gi÷a hai d·y nói lµ d·y nhµ B¸c víi c¸nh ®ång quª B¸c. Nh×n xuèng c¸nh ®ång cã ®ñ c¸c mµu xanh, xanh pha vµng cña ruéng mÝa, xanh rÊt m­ît cña lóa chiªm thêi con g¸I, xanh ®Ëm cña nh÷ng rÆng tre; ®©u ®ã mét vµi c©y phi lao xanh biÕc vµ nhiÒu mµu xanh kh¸c n÷a.
 §äc ®o¹n v¨n trªn , em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch dïng tõ ng÷ chØ mµu xanh? C¸ch dïng tõ ng÷ nh­ vËy ®· gãp phÇn gîi t¶ ®iÒu g× vÒ c¶nh vËt quª B¸c?
4. T¶ c¶nh n¬I em ë (hoÆc n¬I em tõng ®Õn) vµo mét buæi s¸ng ®Ñp trêi.
§Ò 4
1. Chän tõ thÝch hîp trong ngoÆc ®¬n ®Ó hoµn chØnh tõng c©u d­íi ®©y:
a) Chóng ta b¶o vÖ nh÷ng (thµnh c«ng, thµnh tÝch, thµnh tùu, thµnh qu¶) cña sù nghiÖp ®æi míi ®Êt n­íc.
b) C¸c quèc gia ph¶i g¸nh chÞu nh÷ng ( kÕt qu¶, hiÖu qu¶, hÖ qu¶, hËu qu¶) cña sù « nhiÔm m«I tr­êng.
c) Häc sinh ph¶I chÊp hµnh (quy chÕ, néi quy, quy ®Þnh ) cña líp häc.
2. §iÒn tõ thÝch hîp vµo tõng chç trèng (chän trong c¸c tõ ®ång nghÜa):
a) Lo¹i xe Êy..nhiÒu x¨ng qu¸, kh«ng hîp víi ý muèn cña ng­êi nªn rÊt khã..
(tiªu dïng, tiªu thô, tiªu hao)
b) C¸c.lµ nh÷ng ng­êi cã t©m hån..
(thi sÜ, nhµ th¬ )
3. §äc bµi th¬ sau:
 Quª em
 Bªn nµy lµ nói uy nghiªm
 Bªn kia lµ c¸nh ®ång liÒn ch©n m©y
 Xãm lµng xanh m¸t bãng c©y
 S«ng xa tr¾ng c¸nh buåm bay l­ng trêi
 Em h×nh dung ®­îc c¶nh quª h­¬ng cña nhµ th¬ TrÇn §¨ng Khoa nh­ thÕ nµo?
4. T¶ mét c¶nh ®Ñp mµ em tõng quan s¸t kÜ vµ c¶m thÊy yªu thÝch vµo buæi chiÒu trong ngµy
§Ò 5
1. T×m c¸c cÆp tõ tr¸I nghÜa trong c¸c c©u th¬ sau:
 a) Trong nh­ tiÕng h¹c bay qua
 §ôc nh­ n­íc suèi míi xa nöa vêi.
 TiÕng khoan nh­ giã tho¶ng ngoµi
 TiÕng mau sÇm sËp nh­ trêi ®æ m­a
 (NguyÔn Du)
b) Sao ®ang vui vÎ ra buån b·
 Võa míi quen nhau ®· l¹ lïng
 ( TrÇn TÕ X­¬ng )
c) §¾ng cay míi biÕt ngä bïi
 §­êng ®I mu«n dÆm ®· ngêi mai sau
 (Tè H÷u)
2.T×m tõ ng÷ thÝch hîp ®iÒn vµo chç trèng ®Ó hoµn chØnh c¸c c©u tôc ng÷ d­íi ®©y:
a) ChÕt ®øng cßn h¬n sèng..
b) ChÕt cßn h¬n sèng ®ôc..
c)ChÕt vinh cßn h¬n sèng.
d) ChÕt mét ®èng cßn h¬n sèng
3. Trong bµi TiÕng ®µn Ba- la- lai- ka trªn s«ng §µ, nhµ th¬ Quang Huy ®· miªu t¶ mét ®ªm tr¨ng võa tÜnh mÞch võa sinh ®éng trªn c«ng tr­êng s«ng §µ nh­ sau:
 Lóc Êy
 C¶ c«ng tr­êng say ngñ c¹nh dßng s«ng
 Nh÷ng th¸p khoan nh« lªn trêi ngÉm nghÜ
 Nh÷ng xe ñi, xe ben sãng vai nhau n»m nghØ
 ChØ cßn tiÕng ®µn ng©n nga
 Víi mét dßng tr¨ng lÊp lo¸ng s«ng §µ.
 Khæ th¬ trªn cã h×nh ¶nh nµo ®Ñp nhÊt? H×nh ¶nh ®ã cho ta thÊy ý nghÜa g× s©u s¾c?
4. T¶ c¶nh mét ®ªm tr¨ng ®Ñp trªn quª h­¬ng (hoÆc ë n¬I kh¸c) tõng ®Ó l¹i cho em nh÷ng Ên t­îng khã phai
§Ò 6
1. Víi mçi tõ in ®Ëm d­íi ®©y h·y t×m mét tõ tr¸I nghÜa:
a) Cøng: - thÐp cøng (VD: mÒm )
 - häc lùc lo¹i cøng
 - ®éng t¸c cßn cøng
b) non: - con chim non
 - c©n nµy h¬I non
 - tay nghÒ non
 c) nh¹t : - muèi nh¹t
 - ®­êng nh¹t
 - mµu ¸o nh¹t
 - t×nh c¶m nh¹t
2. a) T×m tõ tr¸I nghÜa víi mçi tõ sau: thËt thµ, hiÒn lµnh, siªng n¨ng.
 b) ë mçi tõ trong cÆp tõ tr¸I nghÜa nãi trªn, h·y t×m c¸c tõ ®ång nghÜa
 (VD: thËt thµ, ch©n thËt../ dèi tr¸, gi¶ dèi..)
3. Trong bµi Bµi ca vÒ Tr¸I ®Êt, nhµ th¬ §Þnh H¶I cã viÕt:
 Tr¸I ®Êt nµy lµ cña chóng m×nh
 Qu¶ bãng xanh bay gi÷a trêi xanh
 Bå c©u ¬I, tiÕng chim gï th­¬ng mÕn
 H¶I ©u ¬I, c¸nh chim vên sãng biÓn
 Cïng bay nµo, cho tr¸I ®Êt quay!
 	 Cïng bay nµo, cho tr¸I ®Êt quay!
 §o¹n th¬ trªn gióp em c¶m nhËn ®­îc ®iÒu g× vÒ tr¸I ®Êt th©n yªu?
4. T¶ ng«I nhµ em ë cïng víi nh÷ng ng­êi th©n.
§Õ 7
1. a)T×m tõ tr¸I nghÜa víi mçi tõ sau: nhá bÐ, s¸ng sña, vui vÎ, cao th­îng, cÈn thËn, ®oµn kÕt
 b) Chän mét cÆp tõ tr¸I nghÜa nªu trªn ®Ó ®Æt c©u
2. T×m tõ tr¸I nghÜa víi c¸c tõ in ®Ëm trong côm tõ sau:
- hoa t­¬I - cau t­¬i
- rau t­¬I - cñi t­¬i
- c¸ t­¬I -nÐt mÆt t­¬i
- trøng t­¬I - mµu s¾c t­¬i
3. Trong bµi H¹t g¹o lµng ta cña nhµ th¬ TrÇn §¨ng Khoa cã viÕt:
 H¹t g¹o lµng ta
 Cã b·o th¸ng b¶y
 Cã m­a th¸ng ba
 Giät må h«I sa
 Nh÷ng tr­a th¸ng s¸u
 N­íc nh­ ai nÊu
 ChÕt c¶ c¸ cê
 Cua ngoi lªn bê
 MÑ em xuèng cÊy
 Em hiÓu ®o¹n th¬ trªn nh­ thÕ nµo? H×nh ¶nh ®èi lËp trong ®o¹n th¬ gîi cho em nh÷ng suy nghÜ g×?
4. T¶ con ®­êng (hoÆc mét ®o¹n ®­êng ) quen thuéc n¬I em ë ( hoÆc con ®­êng n¬I kh¸c mµ em thÝch)
§Ò 8
T×m cÆp tõ tr¸I nghÜa trong c¸c thµnh ng÷ ,tôc ng÷ sau:
Ðn bay thÊp m­a ngËp bê ao, Ðn bay ca m­a rµo l¹i t¹nh.
ViÖc nhµ th× nh¸c, viÖc chó b¸c thÝ siªng.
Kh«n nhµ d¹i chî.
®I hái giµ vÒ nhµ hái trÎ.
Mét miÕng khi ®ãi b»ng mét gãi khi no.
T×m tõ tr¸I nghÜa trong c¸c c©u th¬ d­íi ®©y. Thö ph©n tÝch t¸c dông cña mét cÆp tõ tr¸I nghÜa t×m ®­îc:
L­ng nói th× to mµ l­ng mÑ th× nhá
Em ngñ ngoan ®õng lµm mÑ mái
MÆt trêi cña b¾p th× n»m trªn ®åi
MÆt trêi cña mÑ em n»m trªn l­ng.
(NguyÔn Khoa §iÒm)
T«I ®I lÝnh, l©u kh«ng vÒ quª ngo¹i
Dßng s«ng x­a vÉn bªn lë bªn båi
Khi t«I biÕt th­¬ng bµ th× ®· muén
Bµ chØ cßn lµ mét nÊm cá th«i.
(NguyÔn Duy)
 c) ChÞ buån nhí nh÷ng ngµy qua
 Em vui nghÜ nh÷ng ngµy xa ®ang gÇn.
 d) Gi· tõ n¨m cò b©ng khu©ng
 §· nghe xu©n míi b©ng khu©ng l¹ th­êng
T¶ vÎ ®Ñp cña rõng m¬ ë H­¬ng S¬n ( Hµ T©y ), trong bài Rừng mơ cña nhµ th¬ TrÇn Lª V¨n cã ®o¹n viÕt:
 Rõng m¬ «m lÊy nói
 M©y tr¾ng ®äng thµnh hoa
 GÝo chiÒu ®«ng gên gîn
 H­¬ng bay gÇn bay xa
H·y ghi l¹i c¶m xóc cña em khi ®äc ®o¹n th¬ trªn.
4.T¶ mét v­ên rau hoÆc mét v­ên hoa gÇn n¬I em ë(hoÆc n¬I em cã dÞp ®Õn th¨m)
§Ò 9.
T×m c¸c tõ ®ång ©m vµ ph©n biÖt nghÜa cña chóng.
-C¸I nhÉn b»ng b¹c.
- §ång b¹c tr¾ng hoa xoÌ
 - Cê b¹c lµ b¸c t¨hngf bÇn.
 - ¤ng Ba tãc ®· b¹c.
 -§õng xanh nh­ l¸, b¹c nh­ v«i.
 - CÝ qu¹t m¸y nµy ph¶I thay b¹c.
 b) - C©y ®µn ghi ta
 - Võa ®µn võa h¸t.
 -LËp ®µn ®Ó tÕ lÔ.
 -B­íc lªn diÔn ®µn.
 -§µn chim tr¸nh rÐt trë vÒ.
 -§µn thãc ra ph¬i.
 2. §äc c¸c côm tõ sau chó ý tõ in ®Ëm. 
 a) Sao trªn trêi cã khi mê khi tá.
 b) Sao l¸ ®¬n nµy thµnh ba b¶n.
 c) Sao tÈm chÌ.
 d) Sao ngåi l©u thÕ?
 e) §ång lóa m­ît mµ sao!
 NghÜa cña tõ sao ®­îc nãi tíi d­íi ®©y phï hîp víi tõ sao trong côm tõ nµo c©u nµo ë trªn?
 -ChÐp l¹i hoÆc t¹o ra b¶n kh¸c theo ®óng b¶n chÝnh.
 -TÈm mét chÊt nµo ®ã råi sÊy kh«.
 -Nªu th¾c m¾c, kh«ng biÕt râ nguyªn nh©n.
 -NhÊn m¹nh møc ®é lµm ng¹c nhiªn , th¸n phôc.
 -C¸c thiªn thÓ trong vò trô.
3. Trong bµi Hoµng h«n trªn s«ng H­¬ng( tiÕng viÖt 5. tËp 1) cã ®o¹n t¶ c¶nh nh­ sau:
 PhÝa bªn s«ng, xãm Cån HÐn nÊu c¬m chiÒu, th¶ khãi nghi ngót c¶ mét vïng tre tróc. §©u ®ã , tõ sau kh¸c quanh v¾ng lÆng cña dßng s«ng,tiÕng lanh canh cña thuyÒn chµi gì nh÷ng mÎ c¸ cuèi cïng truyÒn ®I trªn mÆt n­íc, khiÕn mÆt s«ng nghe nh­ réng h¬n
(Theo Hoµng Phñ Ngäc T­êng)
Em h·y cho biÕt: §o¹n v¨n trªn cã nh÷ng h×nh ¶nh vµ ©m thanh n¸o cã søc gîi t¶ sinh ®éng? Gîi t¶ ®­îc ®iÒu g×?
T¶ ng«I tr­êng cã nh÷ng c¶nh vËt ®· tõng g¾n bã víi em trong nh÷ng ngµy th¬ Êu.
§Ò 10
1. §Æt c©u ®Ó ph©n biÖt c¸c tõ ®ång ©m : kÝnh, nghÐ, s¸o
VD: - Em tê míi t¸m tuæi ®· ph¶I ®eo kÝnh
 - ë tr­êng c¸c em ph¶I kÝnh thµy yªu b¹n
3. Trong bµi Trªn hå Ba BÓ, nhµ th¬ Hoµng Trung Th«ng cã viÕt:
 ThuyÒn ta l­ít nhÑ trªn Ba BÓ
 Trªn c¶ m©y trêi, trªn nói xanh
 M©y tr¾ng bång bÒnh tr«I lÆng lÏ
 M¸I chÌo khua bãng nói rung rinh
 Theo em, ®o¹n th¬ trªn béc lé nh÷ng c¶m xóc cña t¸c gi¶ khi ®I thuyÒn trªn hå Ba BÓ nh­ thÕ nµo?
4. T¶ c¶nh vËt n¬I em ë (hoÆc n¬I em ®· ®Õn) trong hoÆc sau c¬n m­a xu©n (hoÆc m­a rµo ®Çu h¹)
§Ò 11
1. ë tõng chç trèng d­íi ®©y , cã thÓ ®iÒn tiÕng, ch÷ g× b¾t ®Çu b»ng :
a) ch / tr
- MÑtiÒn mua c©nc¸
- Bµ th­êng kÓ®êi x­a, nhÊt lµ.cæ tÝch
- GÇn råi mµ anh Êy vÉn..ngñ dËy
b) d / gi
- Nã.rÊt kÜ, kh«ng ®Ó l¹i..g×
- §ång hå ®· ®­îc lªnmµ kim vÉn kh«ng ho¹t ®éng
- ¤ng tí mua mét ®«I giµy vµ mét Ýt ®å..dông
2. a) ViÕt l¹i cho râ néi dung tõng c©u d­íi ®©y (cã thÓ thªm mét vµi tõ )
- V«I t«I t«I t«i
- Trøng b¸c b¸c b¸c
b) Mçi c©u d­íi ®©y cã mÊy c¸ch hiÓu? H·y diÔn ®¹t l¹i cho râ nghÜa tõng c¸ch hiÓu Êy (cã thÓ thªm mét vµi tõ ):
- Mêi c¸c anh chÞ ngåi vµo bµn
- §em c¸c vÒ kho !
3. KÕt thóc bµi th¬ TiÕng väng nhµ th¬ NguyÔn Quang ThiÒu viÕt:
 §ªm ®ªm t«I võa chîp m¾t
 C¸nh cöa l¹i rung lªn tiÕng ®Ëp c¸nh
 Nh÷ng qu¶ trøng l¹i l¨n vµo giÊc ngñ
 TiÕng l¨n nh­ ®¸ löo trªn ngµn
 §o¹n th¬ cho thÊy nh÷ng h×nh ¶nh nµo ®· ®Ó l¹i Ên t­îng s©u s¾c trong t©m trÝ t¸c gi¶, V× sao nh­ vËy?
4. T¶ c¶nh n¬I em ë (hoÆc n¬I em ®· ®Õn) g¾n víi mét mïa trong n¨m (xu©n, h¹, thu, ®«ng, hoÆc mïa kh«, mïa m­a)
§Ò 12
1. Trong nh÷ng c©u nµo d­íi ®©y, c¸c tõ s­ên , tai mang nghÜa gèc, vµ trong nh÷ng c©u nµo chóng mang nghÜa chuyÓn:
a) S­ên: - Nã hÝch vµo s­ên t«i
 - Con ®Ìo ch¹y ngang s­ên nói
 - T«I ®I qua phÝa s­ên nhµ
 - Dùa vµo s­ên cña b¶n b¸o c¸o
b) Tai: - §ã lµ ®iÒu mµ t«I m¾t thÊy tai nghe
 - ChiÕc cèi xay lóa còng cã hai tai rÊt ®iÖu
 - §Õn c¶ c¸I Êm, c¸I chÐn còng cã tai
2. Víi mçi nghÜa d­íi ®©y cña tõ ch¹y, h·y ®Æt mét c©u:
a) §êi chç b»ng ch©n víi tèc ®é cao
(VD: ë cù ly ch¹y 100m , chÞ Êy lu«n dÉn ®Çu )
b)T×m kiÕm ( VD: ch¹y tiÒn )
c) Trèn tr¸nh (VD: ch¹y giÆc)
d)VËn hµnh, ho¹t ®éng (VD: m¸y ch¹y )
e) VËn chuyÓn (VD: ch¹y thãc vµo kho )
3. Trong b×a Mïa th¶o qu¶, nhµ v¨n Ma V¨n Kh¸ng t¶ h­u¬ng th¬m trong rõng th¶o qu¶ nh­ sau:
 Giã t©y l­ít th­ít bay qua rõng, quyÕn h­¬ng th¶o qu¶ ®I, r¶I theo triÒn nói, ®­a h­¬ng th¶o qu¶ ngät l­ông, th¬m nång vµo nh÷ng th«n xãm Chin San. Giã th¬m. C©y cá th¬m. §Êt trêi th­om. Ng­êi ®I tõ rõng th¶o qu¶ vÒ, h­¬ng th¬m ®Ëm ñ Êp trong tõng nÕp ¸o, nÕp kh¨n.
 H·y nªu nhËn xÐt vÒ c¸ch dïng tõ, ®Æt c©u nh»m nhÊn m¹nh h­¬ng th¬m cña th¶o qu¶ chÝn trong ®o¹n v¨n trªn.
4. T¶ mét cô giµ mµ em yªu mÕm vµ kÝnh träng.
§Ò 13
1. X¸c ®Þnh nghÜa cña c¸c tõ in ®Ëm trong c¸c côm tõ, c©u d­íi ®©y, råi ph©n c¸c nghÜa Êy thµnh hai lo¹i: nghÜa gèc, nghÜa chuyÓn.
a) L¸ : - L¸ bµng ®ang ®á ngän c©y
 - L¸ khoai anh ngì l¸ sen
 - L¸ cê c¨ng lªn v× ng­îc giã
 - CÇm l¸ th­ nµy lßng h­íng v« Nam
b) Qu¶ : - Qu¶ dõa- ®µn lîn con n»m trªn cao
 - Qu¶ cau nho nhá ; c¸I vá v©n v©n
 - Tr¨ng trßn nh­ qu¶ bãng
 - Qu¶ ®Êt lµ ng«I nhµ chung cña chóng ta
 - Qu¶ hång nh­ thÓ qu¶ tim gi÷a ®êi
2. T×m tõ cã thÓ thay thÕ tõ mçi trong c¸c c©u sau:
- Mòi thuyÒn
- mòi sóng
- mòi ®Êt
- mòi qu©n bªn tr¸I ®ang thõa th¾ng xèc tíi
- tiªm ba mòi
3. Trong bµi MÆt trêi xanh cña t«I, nhµ th¬ NguyÔn ViÕt B×nh cã viÕt:
 Rõng cä ¬i! Rõng cä!
 L¸ ®Ñp, l¸ ngêi ngêi
 T«I yªu th­¬ng vÉn gäi
 MÆt trêi xanh cña t«i.
 Theo em, khæ th¬ trªn ®· béc lé t×nh c¶m cña t¸c gi¶ ®èi víi rõng cä quª h­¬ng nh­ thÕ nµo?
4. T¶ c« gi¸o (thÇy gi¸o ) ®· d¹y em trong nh÷ng n¨m häc tr­íc.
§Ò 14
1. X¸c ®Þnh chøc n¨ng ng÷ ph¸p ( lµm chñ ng÷, vÞ ng÷, bæ ng÷, ®Þnh ng÷ ) cña ®¹i tõ t«I trong tõng c©u d­íi ®©y:
a) §¬n vÞ ®I qua t«I ngo¸I ®Çu nh×n l¹i
 M­a ®Çy trêi nh­ng lßng t«I Êm m·i
§©y lµ quyÓn s¸ch cña t«i
 C¶ nhµ rÊt yªu quý t«i
Ng­êi vÒ ®Ých sím nhÊt trong cuéc thi ch¹y viÖt d· h«m Êy lµ t«i
 2. T×m ®¹i tõ trong c©u sau:
 ViÖc g× t«I còng lµm, ®I ®©u t«I còng ®I, bao giê t«I còng s½n sµng
 3. KÕt thóc bµi th¬ Hµnh tr×nh cña bµy ong, nhµ th¬ NguyÔn §óc Mëu viÕt:
 BÇy ong gi÷ hé cho ng­êi
 Nh÷ng mïa hoa ®· tµn phai th¸ng ngµy
 Qua hai dßng th¬ trªn, em hiÓu ®­îc c«ng viÖc cña bµy ong cã ý nghÜa g× ®Ñp ®Ï?
 4. T¶ mét ng­êi b¹n mµ em thÊy gÇn gòi, th©n thiÕt vµ quý mÕn.
 §Ò 15
 1. T×m ®¹i tõ trong ®o¹n trÝch sau, nãi râ tõng ®¹i tõ thay thÕ cho tõ ng÷ nµo:
 Khi gÊu ®· ®I khuÊt, anh kia tõ trªn c©y tôt xuèng vµ c­êi:
ThÕ nµo, gÊu rØ tai cËu ®iÒu g× thÕ?
µ, nã b¶o víi tê r»ng nh÷ng ng­êi xÊu lµ nh÷ng kÎ bá b¹n trong lóc hiÓm nghÌo
2. Dïng ®¹i tõ x­ng h« ®Ó thay thÕ cho danh tõ bÞ lËp l¹i (tõ in ®Ëm) trong c¸c c©u d­íi ®©y:
 Chuét chui qua khe hë vµ t×m ra ®­îc rÊt nhiÒu thøc ¨n. Lµ mét con chuét tham lam nªn chuét ¨n nhiÒu ®Õn møc bông chuét ph×nh lªn. S¸ng ra, chuét t×m ®­êng vÒ æ, nh­ng c¸I bông ph×nh to ®Õn møc chuét kh«ng sao l¸ch qua ®­îc khe hë.
 3. Trong bµi C« TÊm cña mÑ, nhµ th¬ Lª Hång ThiÖn viÕt:
 Bao nhiªu c«ng viÖc lÆng thÇm
 Bµn tay cña bÐ ®ì ®Çn mÑ cha
 BÐ häc giái, bÐ nÕt na
 BÐ lµ c« TÊm, bÐ lµ con ngoan.
 §o¹n th¬ trªn gióp em thÊy ®­îc ®iÒu g× ®Ñp ®Ï ë c« bÐ ®¸ng yªu?
 4. T¶ mét em bÐ ®ang tuæi tËp nãi, tËp ®I (hoÆc em bÐ ë løa tuæi mÇm non)
 §Ò 16
 1. T×m c¸c ®¹i tõ x­ng h« vµ nhËn xÐt th¸I ®é, tinh c¶m cña nh©n vËt khi dïng mçi ®¹i tõ trong ®o¹n th¬ sau:
 M¸ hÐt lín : “Tôi bay ®å chã!
 C­íp n­íc tao, c¾t cæ d©n tao!
 Tao giµ kh«ng søc cÇm dao
 GiÕt bay ®· cã con tao tr¨m vïng!”
 2. T×m ®¹i tõ trong ®o¹n trÝch sau, ph©n biÖt ng«I ( ng«I thø nhÊt, thø hai, hay thø ba), sè (sè Ýt hay sè nhiÒu) cña tõng ®¹i tõ t×m ®­îc:
 Hai ng­êi ®I ®­êng nh×n thÊy tói tiÒn l¨n lãc gi÷a ®­êng. Ng­êi trÎ nhÆt lªn vµ b¶o:
Th­îng ®Õ göi léc cho t«I ®©y.
 Cßn «ng giµ b¶o:
Chóng ta cïng h­ëng chø?
Ng­êi trÎ c·i:
Kh«ng, chóng ta ®©u cã cïng thÊy, mét m×nh t«I nhÆt lªn th«i.
Chît hä nghe thÊy cã ng­êi c­ìi ngùa ®uæi theo sau, qu¸t b¶o:
§øa nµo ¨n c¾p tói tiÒn?
Ng­êi trÎ sî h·I nãi:
B¸c ¬I, kh«ng khÐo v× c¸c cña b¾t ®­îc nµy mµ chóng ta khèn mÊt.
¤ng giµ liÒn b¶o:
Cña b¾t ®­îc lµ cña anh, chø ®©u ph¶I cña chóng ta, thÕ th× anh khèn chø chóng ta kh«ng khèn.
3. Ca ngîi cuéc sèng cao ®Ñp cña B¸c Hå , trong bµi B¸c ¬i!, nha