Giáo án Luyện từ và câu (tiết 13): Từ nhiều nghĩa

 Thứ ba ngày 6 tháng 10 năm 2009 
Luyện từ và câu (tiết 13): TỪ NHIỀU NGHĨA
I-Mục tiêu: Học xong bài này, HS biết:
- Nắm được kiến thức sơ giản về từ nhiều nghĩa ( nội dung ghi nhớ)
- Nhận biết được từ mang nghĩa gốc, từ mang nghĩa chuyển trong các câu văn có dùng từ nhiều nghĩa(BT1 III) từ nhiều nghĩa.
- Tìm được ví dụ về sự chuyển nghĩa của 3 trong số 5 từ chỉ bộ phận cơ thể người và độngvật.(BT2)
*Nắm được kiến thức sơ giản về từ nhiều nghĩa 
II-Chuẩn bị: - GV: Tranh ảnh liên quan.
 III-Các hoạt động dạy học:
Hoạt động dạy của GV
Hoạt động học của HS
1.Bài cũ(4′) :Dùng từ dồng âm để chơi chữ.
-Thế nào là từ đồng âm ? Đặt câu với một cặp từ đồng âm 
2.Bài mới :Từ nhiều nghĩa. 
a) Giới thiệu bài (1′): GV dùng tranh để g thiệu bài.
b) Phần nhận xét(12′) :
Hoạt động 1:Hướng dẫn học sinh làm bài tập 1:
:-Tìm và nối nghĩa tương ứng với từ mà nó thể hiện.
+GV nhận xét, chốt ý. 
*Các nhgiã mà các em vừa xác định cho các từ răng,mũi,tai là nghĩa gốc(nghĩa ban đầu )của mỗi từ. 
Hoạt động 2 :Hướng dẫn làm bài 2
 -BT cho khổ thơ trong đó có từ: răng, mũi, tai. Chỉ ra được nghĩa của các từ trên trong khổ thơ có gì khác với nghĩa gốc của chúng .
 +GV nhận xét, chốt lại ý đúng.
*Những nghĩa này hình thành trên cở sở nghĩa gốc của các từ răng ,mũi, tai (BT1).Ta gọi đó là nghĩa chuyển .
 Hoạt động 3 :hướng dẫn làm bài 3
Tiến hành như BT 2-Yêu cầu HS nêu sự giống nhau về nghĩa giữa các từ răng ,mũi, tai ở BT1 và BT2
 +GV nhận xét, chốt ý.
c)Phần ghi nhớ :
 +HS đọc ghi nhớ và tìm thêm ví dụ.
d)Phần luyện tập(15′):
Bài 1:Chỉ rõ trong câu nào từ mắt, chân, đầu mang nghĩa gốc. Câu nào 3 từ trên mang nghĩa chuyển?
 +GV nhận xét, chốt ý.
Bài 2 :Cho một số từ chỉ các bộ phận cơ thể người: lưỡi, miệng, cổ, tay, lưng. Tìm một số ví dụ về nghĩa chuyển của các từ đó.
 +GV nhận xét và chốt ý.
3.Củng cố dặn dò (3′):
+Thế nào là từ nhiều nghĩa ?
+Tìm thêm các ví dụ về nghĩa chuyển của các từ ở BT2 ghi vào STTV
+Bài sau: Luyện tập về từ nhiều nghĩa.
-2HS 
-HS mở sách.
-HS đọc yêu cầu.
-HS làm bài và trình bày.
-Tai -nghĩa a ; răng-nghĩa b ; mũi -nghĩa c
-HS đọc yêu cầu.
-HS làm bài và trình bày.
+Răng của chiếc cào không dùng để nhai như răng của người...
+Mũi của chiếc thuyền không dùng để ngửi được.
+Tai của ấm không dùng để nghe được.
-HS đọc yêu cầu.
-HS trao đổi theo cặp và trình bày .
-2 HS đọc
-HS đọc yêu cầu và làm bài 
-Nghĩa gốc :đôi mắt, đau chân, ngoẹo đầu. Nghĩa chuyển :Quả na mở mắt; kiềng ba chân; đầu nguồn
-HS đọc yêu cầu.
-HS làm bài theo nhóm và tham gia thi nhóm nào tìm nhanh ,đúng và được nhiều từ.
-HS trả lời
-HS lắng nghe.
-Về nhà thực hiện
Luyện từ và câu(tiết 14): LUYỆN TẬP VỀ TỪ NHIỀU NGHĨA
I-Mục tiêu: Học xong bài này, HS biết:
- Nhận biết được nghĩa chung và các nghĩa khác nhau của từ chạy (BT1-2) Hiểu nghĩa gốc của từ ăn và hiểu được mối liên hệ giữa nghĩa gốc và nghĩa chuyển (BT3)
- Biết đặt câu phân biệt nghĩa của các từ nhiều nghĩa là động từ(bt4).
*Nhận biết được nghĩa chung và các nghĩa khác nhau của từ chạy ;Hiểu nghĩa gốc của từ ăn 
II-Chuẩn bị: 	
-GV: Bảng phụ nhóm. 
III-Các hoạt động dạy học:
Hoạt động dạy của GV
Hoạt động học của HS
1.Bài cũ(4′) :Từ nhiều nghĩa.
-Thế nào là từ nhiều nghĩa ? Cho VD.
- Nhận xét, đánh giá.
2.Bài mới :Luyện tập về từ nhiều nghĩa. 
a) Giới thiệu bài (1′): Nêu mục tiêu tiết học
b)Luyện tập:
Hoạtđộng 1(7′)Hướng dẫn học sinh làm bài tập 1:
-Tìm ở cột b nghĩa của ý nào thích hợp với câu đã cho ở cột A
-Nhận xét, chốt ý. 
Hoạt động 2(7′) :Hướng dẫn làm bài 2
 -Chọn nghĩa ở dòng a,b,c sao cho đúng nét nghĩa với cả 5 từ chạy ở 5 câu của BT1 
 - Nhận xét, chốt lại ý đúng.
Hoạt độgn 3(5′) :Hướng dẫn làm bài 3
Tiến hành như BT 2
 +GV nhận xét, chốt ý.
Hoạt động 4(8′) :Làm bài 4
 +GV: -Chọn từ đi hoặc từ đứng, đặt 2 câu với từ đó và đúng với 2 nghĩa của từ đó mà đề đã cho .
*Lưu ý HS :Không đặt câu với các nghĩa khác .
+GV nhận xét, chốt ý.
3.Củng cố dặn dò(3′):
+Thế nào là từ nhiều nghĩa ?
+Nhận xét tiết học. 
+Bài sau: Mở rộng vốn từ: Thiên nhiên.
-2HS 
-HS mở sách.
-HS đọc yêu cầu.
-HS làm vào nháp
-2HS làm bài trên bảng .
*Lời giải :1-d ;2-c; 3-a;4-b
-HS đọc yêu cầu.
-Thảo luận nhóm 4
-*Lời giải : dòng b (Sự vận động nhanh)
-HS đọc yêu cầu.
-Thảo luận nhóm đôi và trình bày
*Lời giải :Từ ăn trong câu c được dùng theo nghĩa gốc (ăn cơm )
K-G: Đặt câu để phân biệt cả 2 từ.
-HS đọc yêu cầu.
-HS làm bài vào vở.
-2 HS làm bài trên bảng.
-Vài HS nêu miệng câu mình đã đặt được.
-Cả lớp nhận xét
HS lắng nghe.
- Vài HS nhắc lại.