Mẫu báo cáo - Báo cáo Chuyên đề: Giảng dạy phân môn tập làm văn lớp 5

 PHÒNG GD&ĐT CÀNG LONG CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
TRƯỜNG TH MỸ CẨM A	 Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
BÁO CÁO
CHUYÊN ĐỀ: GIẢNG DẠY PHÂN MÔN TẬP LÀM VĂN LỚP 5
A/ MỤC TIÊU CỦA PHÂN MÔN TẬP LÀM VĂN LỚP 5:
- Trang bị kiến thức và rèn luyện các kỹ năng làm văn.
- Góp phần cùng các môn học khác mở rộng vốn sống, rèn luyện tư duy logic, tư duy hình tượng, bồi dưỡng tâm hồn cảm xúc, thẩm mỹ, hình thành nhân cách cho học sinh.
B/ NỘI DUNG DẠY HỌC PHÂN MÔN TẬP LÀM VĂN LỚP 5:
 I/ Trang bị kiến thức và rèn luyện kỹ năng làm văn:
	1/ Cấu trúc chương trình Tập làm văn lớp 5: 
	 Chương trình Tập làm văn lớp 5 gồm 62 tiết (HKI: 32 tiết, HKII: 30 tiết), thực hiện trong 31 tuần không kể 4 tuần ôn tập giữa học kỳ và cuối học kỳ, gồm các nội dung sau:
	- Miêu tả
	+ Tả cảnh
	+ Tả người
	- Các loại văn bản:
	+ Làm báo cáo thống kê
	+ Làm đơn
	+ Thuyết trình tranh luận
	+ Lập chương trình hoạt động
	+ Tập viết đoạn đối thoại.
	- Ôn tập về kể chuyện, miêu tả (tả đồ vật, cây cối, con vật, cảnh, người)
	2/ Các kiến thức làm văn:
	Kiến thức làm văn trang bị cho học sinh lớp 5 cũng thông qua các bài luyện tập thực hành như ở lớp 4. Nội dung các bài luyện tập trong SGK Tiếng Việt 5 giúp học sinh hoàn thiện những hiểu biết ban đầu về văn miêu tả (tả cảnh, người), có một số hiểu biết về mục đích giao tiếp và hoàn cảnh giao tiếp để thực hành vận dụng các loại văn bản khác như làm báo cáo thống kê, làm đơn, làm biên bản, thuyết trình tranh luận, lập chương trình hoạt động, tập viết đoạn đối thoại.
	Ngoài việc cung cấp một số kiến thức mới, nội dung dạy học Tập làm văn lớp 5 còn có các bài ôn tập nhằm củng cố, hệ thống hóa những kiến thức đã học về văn kể chuyện, văn miêu tả, chuẩn bị cho học sinh những điều kiện cần thiết để học lên cấp trên.
	3/ Các kỹ năng làm văn:
	Nội dung các kỹ năng Tập làm văn cần trau dồi cho học sinh lớp 5 cũng được xây dựng trên cơ sở qui trình sản sinh ngôn bản tương tự như ở lớp 4.
	- Kỹ năng định hướng hoạt động giao tiếp.
	+ Nhận diện đặc điểm loại văn bản.
	+ Phân tích đề bài, xác định yêu cầu.
	- Kỹ năng lập chương trình hoạt động giao tiếp:
	+ Xác định dàn ý của bài văn đã cho.
	+ Quan sát đối tượng, tìm và sắp xếp ý thành dàn ý trong bài văn miêu tả.
	- Kỹ năng hiện thực hóa hoạt động giao tiếp:
	+ Xây dựng đoạn văn (chọn từ, tạo câu, viết đoạn)
	+ Liên kết các đoạn thành bài văn
	- Kỹ năng kiểm tra, đánh giá hoạt động giao tiếp
	+ Đối chiếu văn bản nói, viết của bản thân với mục đích giao tiếp và yêu cầu diễn đạt.
	+ Sửa lỗi về nội dung và hình thức diễn đạt.
	4/ Các loại bài học:
	Chương trình Tập làm văn lớp 5 được cụ thể hóa trong SGK Tiếng việt 5 chủ yếu qua hai loại bài học tương tự như SGK lớp 4: loại bài hình thành kiến thức và loại bài luyện tập thực hành.
	- Loại bài hình thành kiến thức được cấu trúc theo 3 phần:
	(1) Nhận xét: Phần này bao gồm một số câu hỏi, bài tập gợi ý học sinh khảo sát văn bản để tự rút ra một số nhận xét về đặc điểm loại văn, kiến thức cần ghi nhớ.
	(2) Ghi nhớ: gồm những kiến thức cơ bản được rút ra từ phần nhận xét.
	(3) Luyện tập: bài tập thực hành đơn giản nhằm giúp học sinh củng cố và vận dụng kiến thức tiếp nhận trong bài học.
	- Loại bài luyện tập thực hành chủ yếu nhằm mục đích luyện các kỹ năng làm văn, do vậy nội dung thường gồm 2, 3 bài tập nhỏ hoặc một đề bài tập làm văn kèm theo gợi ý thực hành luyện tập theo hai hình thức: nói, viết.
 II/ Mở rộng vốn sông, rèn luyện tư duy, bồi dưỡng tâm hồn, cảm xúc thẩm mỹ, hình thành nhân cách cho học sinh.
	Nội dung các bài Tập làm văn lớp 5 thường gắn với chủ điểm đang học ở các bài tập đọc (tương tự như lớp 4). Quá trình hướng dẫn học sinh thực hiện các kỹ năng phân tích đề, quan sát, tìm ý, nói – viết đoạn hoặc bài là những cơ hội giúp trẻ mở rộng hiểu biết về cuộc sống theo chủ điểm đang học. Việc phân tích dàn bài, lập dàn ý, chia đoạn bài văn miêu tả, quan sát đối tượng, tìm lý lẽ và dẫn chứng để thuyết trình, tranh luận góp phần phát triển năng lực phân tích, tổng hợp, phân loại của học sinh. Tư duy hình tượng của trẻ cũng được rèn luyện và phát triển như các biện pháp: so sánh, nhân hóa khi miêu tả.
	Học các tiết Tập làm văn, học sinh cũng có điều kiện tiếp cận với vẻ đẹp của con người và thiên nhiên, đất nước, có cơ hội bộc lộ cảm xúc của cá nhân, mở rộng tâm hồn và phát triển nhân cách con người Việt Nam mới.
C/ CÁC BIỆN PHÁP DẠY HỌC CHỦ YẾU:
 I/ Hướng dẫn học sinh nhận diện đặc điểm loại văn:
	Ở các bài hình thành kiến thức làm văn, giáo viên thường tiến hành hướng dẫn học sinh nhận diện đặc điểm loại văn thông qua gợi ý nhận xét trong SGK. Các thao tác cần được thực hiện theo trình tự sau:
	- Yêu cầu học sinh đọc mục nhận xét trong SGK, khảo sát văn bản để trả lời từng câu hỏi gợi ý.
	- Hướng dẫn học sinh trao đổi, thảo luận nhằm rút ra những nhận xét về đặc điểm loại văn (kiến thức cần ghi nhớ).
 II/ Hướng dẫn học sinh làm bài tập thực hành:
	1/ Sau khi nhận biết kiến thức làm văn, học sinh được làm các bài thực hành, luyện tập nhằm củng cố kiến thức và hình thành kỹ năng tương tự như việc hướng dẫn học sinh làm bài tập về làm văn ở lớp 2, 3, 4. Giáo viên cần thực hiện các thao tác sau:
	- Giúp học sinh nắm vững yêu cầu của bài tập (bằng câu hỏi gợi ý, bằng lời giải thích).
	- Hướng dẫn học sinh làm thử một phần của bài tập và nhận xét để định hướng cho hoạt động của cá nhân.
	- Giúp học sinh luyện tập theo yêu cầu của bài tập (theo cặp, theo nhóm hoặc tro đổi ở lớp), tổ chức nhận xét và đánh giá kết quả.
	2/ Đối với những bài luyện tập có tác dụng hình thành một số kiến thức, kỹ năng ban đầu về các loại văn bản khác (làm báo cáo thống kê, làm đơn, thuyết trình tranh luận, lập chương trình hoạt động, chuyển câu chuyện thành kịch). Giáo viên cũng thực hiện các thao tác hướng dẫn nói trên nhằm giúp học sinh có một số hiểu biết ban đầu về mục đích giao tiếp và hoàn cảnh giao tiếp để thực hành vận dụng. Đối với các bài ôn tập về làm văn ở lớp 5, giáo viên thực hiện các thao tác trên nhằm củng cố, hoàn thiện những kiến thức và kỹ năng đã học ở cấp tiểu học.
 III/ Hướng dẫn học sinh luyện tập theo đề bài:
	Ở các bài luyện tập thực hành theo đề bài Tập làm văn, giáo viên cần thực hiện các thao tác sau:
	- Yêu cầu học sinh đọc kỹ đề bài, xác định đúng nội dung yêu cầu của đề.
	- Hướng dẫn học sinh dựa vào gợi ý trong SGK để thực hiện từng yêu cầu (theo 2 hình thức: nói –viết).
	- Tổ chức nhận xét, đánh giá kết quả thực hành nhằm trau dồi các kỹ năng làm văn cho học sinh.
D/ QUI TRÌNH GIẢNG DẠY:
	Về cơ bản, qui trình giảng dạy các bài học của phân môn Tập làm văn là qui trình hướng dẫn học sinh thực hành tự tìm ra kiến thức và luyện tập trau dồi các kỹ năng phục vụ cho việc sản sinh ngôn bản. Tuy nhiên, căn cứ vào cấu trúc nội dung của hai loại bài học, hoạt động dạy bài mới được tiến hành có điểm khác nhau như dưới đây :
 I/ Kiếm tra bài cũ :
	Yêu cầu học sinh nhắc lại những kiến thức cần ghi nhớ hoặc làm bài tập đã thực hành ở tiêt trước (hoặc giáo viên nhận xét kết quả chấm bài tập làm văn nếu có)
 II/ Dạy bài mới : 
	1/ Giới thiệu bài : Dựa vào nội dung và mục đích yêu cầu của bài dạy cụ thể, giáo viên có thể dẫn dắt giới thiệu bài bằng những cách khác nhau, sao cho thích hợp.
	2/ Hướng dẫn học sinh hình thành kiến thức và luyện tập.
	* Đối với loại bài hình thành kiến thức :
	 a/ Hướng dẫn học sinh nhận xét : 
	Dựa theo câu hỏi, bài tập gợi ý của mục I (nhận xét) SGK, giáo viên hướng dẫn học sinh nhận diện đặc điểm của loại văn thông qua việc khảo sát văn bản, thảo luận, trả lời câu hỏi nhằm tìm ra những điểm cần ghi nhớ (được diễn đạt ngắn gọn, súc tích ở mục II trong SGK)
	 b/ Hướng dẫn học sinh ghi nhớ :
	Giáo viên yêu cầu học sinh đọc kỹ nội dung mục II (ghi nhớ) SGK, sau đó có thể nhắc lại (không nhìn SGK) để học thuộc và nắm vững.
	 c/ Hướng dẫn học sinh luyện tập :
	Giáo viên hướng dẫn học sinh thực hiện từng bài tập ở mục III (luyện tập) SGK theo trình tự : 
	- Đọc và nhận hiểu yêu cầu của bài tập (GV có thể gợi ý thêm bằng câu hỏi hoặc lời giải thích).
	- Thực hành luyện tập theo từng yêu cầu của bài tập (có thể làm thử một phần bài tập dưới sự hướng dẫn của GV, sau đó trao đổi, thảo luận theo cặp hoặc nhóm).
	- Nêu kết quả trước lớp để GV nhận xét, đánh giá nhằm củng cố kiến thức và hình thành kỹ năng theo yêu cầu của bài học.
	* Đối với loại bài luyện tập thực hành :
	Đây là loại bài chủ yếu nhằm mục đích rèn luyện kỹ năng làm văn. Nội dung bài học thường gồm 2, 3 bài tập nhỏ hoặc một đề bài tập làm văn.
	Dựa vào mục đích yêu cầu của bài dạy, GV hướng dẫn học sinh thực hiện từng bài tập trong SGK theo trình tự các thao tác đã nêu ở mục tiêu của loại bài hình thành kiến thức hoặc hướng dẫn học sinh thực hiện từng nội dung gợi ý trong SGK để luyện tập các kỹ năng tập làm văn dưới hình thức nói – viết theo đề bài cho trước.
	3/ Củng cố, dặn dò :
	GV giúp học sinh nhắc lại những điểm chính của nội dung bài học hoặc yêu cầu luyện tập thực hành, nhận xét đánh giá chung kết quả tiết học (biểu dương bài làm hay, động viên học sinh học tốt,).
	Dặn học sinh thực hiện công việc tiếp theo (học bài cũ, chuẩn bị cho bài mới).
	Mỹ Cẩm , ngày 5 tháng 12 năm 2011
	 Người thực hiện
	 Nguyễn Thanh Dân