Bài giảng Tiếng Việt 5 (Luyện từ và câu) Kết nối tri thức - Bài: Luyện tập về từ đồng nghĩa và từ đa nghĩa

 Thế nào là từ đồng nghĩa ? Thế nào là từ đa nghĩa ? 1. Chọn từ thích hợp nhất trong các từ đồng nghĩa 
(in nghiêng) thay cho mỗi bông hoa. Từ nhỏ, Lương Thế Vinh đã nổi tiếng về quan 
sát và tính toán. Một hôm, cậu đem một quả bưởi 
ra bãi cỏ làm bóng chơi với các bạn. Đang chơi, 
bỗng quả bưởi lăn xuống một cái hố gần đó. Bọn 
trẻ nhìn xuống cái hố đầy nuối tiếc. Vinh bảo bọn 
trẻ lấy nước đổ vào cái hố ấy. Nước dâng đến đâu, 
bưởi nổi lên đến đó. Khi sử dụng từ đồng nghĩa, ta cần chú ý gì ? 2. Tìm từ không đồng nghĩa với những từ còn 
lại trong mỗi dãy từ sau:
 a. nhân dân, đồng bào, bạn bè, quốc dân
 b. dũng cảm, liều lĩnh, gan dạ, can đảm
 c. tổ quốc, non sông, nhà nước, đất nước 2. Tìm từ không đồng nghĩa với những từ còn 
lại trong mỗi dãy từ sau:
 a. nhân dân, đồng bào, bạn bè, quốc dân
 b. dũng cảm, liều lĩnh, gan dạ, can đảm
 c. tổ quốc, non sông, nhà nước, đất nước a. nhân dân, đồng bào, bạn bè, quốc dân
Nhóm a: các từ nhân dân, đồng bào, quốc dân chỉ 
những người trong cùng một quốc gia nên các từ 
đồng nghĩa với nhau; từ bạn bè chỉ mối quan hệ 
tình bạn. b. dũng cảm, liều lĩnh, gan dạ, can đảm
Nhóm b: các từ dũng cảm, gan dạ, can đảm chỉ 
phẩm chất có dũng khí, dám đương đầu khó khăn 
nguy hiểm; từ liều lĩnh chỉ hành động, việc làm bất 
chấp nguy hiểm, có thể xảy ra hậu quả tai hại. c. tổ quốc, non sông, nhà nước, đất nước
Nhóm c: các từ tổ quốc, non sông, đất nước 
chỉ phần lãnh thổ trong quan hệ với dân tộc 
làm chủ và sinh sống tại đó; 
Từ nhà nước là tổ chức đứng đầu của chính 
phủ, quản lí công việc chung của một nước. 3. Đọc đoạn thơ dưới đây và thực hiện yêu cầu.
 Không có chân có cánh
 Mà lại gọi: con sông?
 Không có lá có cành
 Lại gọi là: ngọn gió
 (Xuân Quỳnh)
a. Mỗi từ in đậm trong đoạn thơ trên được dùng với nghĩa gốc 
hay nghĩa chuyển?
b. Đặt một câu có từ in đậm được sử dụng với nghĩa chuyển. a. Những từ in đậm được dùng với 
nghĩa gốc: chân, cành, lá 
Từ in đậm được dùng với nghĩa 
chuyển: ngọn b) VD: 
+ Mùa mưa đến, những gia đình sống dưới chân núi 
lại nơm nớp lo núi lở.
+ Từ nhỏ tôi đã ước mơ được đi trên một chiếc 
thuyền có cánh buồm đỏ thắm.
+ Ngọn đuốc trên tay phải của tượng Nữ thần Tự do 
ở Mỹ tượng trưng cho tự do, bình đẳng, bác ái. 4. Từ ăn trong mỗi nhóm từ dưới đây mang nghĩa 
nào? 5. Viết đoạn văn (3 – 4 câu) nêu cảm nghĩ của em về 
danh y Tuệ Tĩnh, trong đó có sử dụng một cặp từ 
đồng nghĩa.
 Gợi ý
 - Đánh giá chung về danh y Tuệ Tĩnh
 - Nêu công trạng của ông (vai trò của ông)
 - Cảm nghĩ của mình về danh y Tuệ Tĩnh 5. Viết đoạn văn (3 – 4 câu) nêu cảm nghĩ của em về 
danh y Tuệ Tĩnh, trong đó có sử dụng một cặp từ 
đồng nghĩa.
 VD: Danh y Tuệ Tĩnh là một bậc thầy y học tài ba và 
 tận tâm. Em ngưỡng mộ sự khéo léo và thông thái của 
 ông trong việc chữa trị bệnh. Ông là một chuyên gia với 
 sự hiểu biết sâu rộng và tầm nhìn rộng lớn, sử dụng tri 
 thức và trí tuệ của mình để mang lại sự giúp đỡ và chữa 
 lành cho người khác.