Giáo án Ngữ văn 6 - Tiết 59: Con hổ có nghĩa (truyện trung đại Việt Nam)

Tuần : 15 Ngày soạn : 8/12/2005 
 Tiết : 59 Ngày dạy : 14/12/2005 
 CON HỔ CÓ NGHĨA.
 (Truyện TRUNG ĐẠI Việt Nam)
Văn bản 
I. YÊU CẦU : 
 Nắm được nội dung, ý nghĩa của truyện. Giá trị của đạo làm người, lòng biết ơn.
 Sơ bộ hiểu trình độ viết truyện và cách viết truyện hư cấu ở thời trung đại.
 Kể lại được truyện.
II. CHUẨN BỊ :
 - GV : Tham khảo tài liệu, thiết kế bài giảng.
- HS : Đọc – trả lời câu hỏi SGK.
III. TIẾN TRÌNH HOẠT ĐỘNG :
Nội dung hoạt động
Hoạt động giáo viên
Hoạt động học sinh
+ Hoạt động 1 : Khởi động – ( 5 phút)
 - Ổn định lớp.
 - Kiểm tra bài cũ.
 - Giới thiệu bài mới.
- Ổn định nề nếp – kiểm tra sỉ số.
- Kiểm tra sự chuẩn bị của HS.
- Dựa vào đặc điểm truyện trung đại -> dẫn vào bài -> Ghi tựa.
- Báo cáo sỉ số.
- Nghe, ghi tựa bài.
+ Hoạt động 2: Hướng dẫn đọc tìm hiểu văn bản.(30 phút) 
- Đọc tìm hiểu chú thích, bố cục.
I. Tìm hiểu chung :
 1. Truyện trung đại :
 - Thuộc truyện tự sự : Gồm cốt truyện và nhân vật, thủ pháp chính là kể.
 - Truyện trung đại Việt Nam :
 + Ra đời từ thế kỷ X -> cuối thế kỷ XIX
 + Thể loại : Văn xuôi chữ Hán hoặc chữ Nôm.
 + Nội dung phong phú, mang tính chất giáo huấn, vừa có loại hư cấu, có loại gần với kí, sử  cốt truyện đơn giản.
 2. Bố cục :
- Con hổ thứ nhất với bà đỡ Trần.
- Con hổ thứ hai với bác Tiều.
 Hướng dẫn tìm hiểu nội dung văn bản.
II. Tìm hiểu nội dung văn bản:
 1. Chuyện bà đỡ Trần với con hổ thứ I :
 - Hổ cõng bà vào rừng sâu.
 - Giúp hổ cái sinh con.
 - Đền ơn một cục bạc và tiễn bà ra về.
 * Chi tiết thú vị, giàu cảm xúc : “Hổ đực cầm tay bà đỡ nhìn hổ cái, nhỏ nước mắt”
-> Thương vợ, yêu con.
 2. Chuyện giữa bác Tiều với con hổ thứ II :
 - Bác Tiều giúp hổ lấy xương.
 - Hổ tạ ơn một con nai.
 - Khi bác chết :
 + Hổ đến bên quan tài thương xót.
 + Ngày giỗ, đem thức ăn đến cúng tế.
-> Lòng thuỷ chung bền vững của hổ với ân nhân.
 3. Ý nghĩa truyện :
 Truyện đề cao ân nghĩa trong đạo làm người.
- Gọi HS đọc chú thích dấu sao.
-> Rút ra khái niệm truyện trung đại
- Hướng dẫn HS đọc văn bản.
-> Tìm hiểu một số từ khó SGK.
Hỏi: Văn bản trên thuộc thể loại văn gì ? Chia thành mấy đoạn ? Tìm ý chính mỗi đoạn ? 
Chuyển ý sang phân tích.
- Yêu cầu HS xem lại đoạn 1.
Hỏi: Chuyện gì đã xảy ra giữa bà đỡ Trần với con hổ thứ I ?
- GV nhận xét, chốt lại các sự việc cơ bản
Hỏi: Ở đoạn truyện này có chi tiết nào thú vị, giàu cảm xúc ?
-> GV nhận xét, diễn giảng : Hổ biết quan tâm vợ con, đền ơn người cứu giúp, 
- Yêu cầu HS xem lại đoạn chuyện 2.
Hỏi: Câu chuện về bác Tiều và con hổ thứ II xảy ra như thế nào ? 
 + Chi tiết nào gây cho em ấn tượng khó quên ?
 + Em suy nghĩ gì về sự trả ơn của con hổ thứ II ?
 -> GV nhận xét, diễn giảng : Con hổ thứ II trả ơn người dài lâu.
-> Cái nghĩa tình luôn bất tử với thời gian
Hỏi: Theo em, nghệ thuật chủ yếu của truyện này là gì ? Tại sao lại dựng lên truyện “Con hổ có nghĩa” mà không là “Con người có nghĩa” ?
-> GV diễn giảng : Tác giả mượn chuyện loài vật để nói chuyện con người. Một con vật nổi tiếng hung dữ, tàn bạo -> toát lên ý nghĩa ngụ ngôn. Đến con hổ hung dữ còn nặng nghĩa như thế, huống chi con người.
Hỏi: Truyện đã đề cao, khuyến khích điều gì cần có trong cuộc sống con người ?
- Đọc chú thích dấu sao
- 2 HS đọc truyện.
- Cá nhân trả lời : Văn xuôi tự sự, gồm 2 đoạn.
- Đọc lại đoạn 1.
- Cá nhân tóm tắt các sự việc đoạn 1.
- Tìm chi tiết thú vị, giàu cảm xúc. 
- Nghe.
- Đọc đoạn 2 SGK.
- Cá nhân tóm tắt các sự việc và tìm chi tiết khó quên.
- Thảo luận nhóm (2 HS).
- Nghe.
- Suy nghĩ, trình bày ý kiến.
- Nghe.
- Thảo luận (2 HS) tìm ý nghĩa truyện.
+ Hoạt động 3: Hướng dẫn thực hiện ghi nhớ. (5 phút)
 III. Ghi nhớ:
- Ghi nhớ SGK tr. 144.
- Yêu cầu HS khái quát về giá trị nội dung và nghệ thuật của truyện.
- GV nhận xét chốt lại vài nét về giá trị nội dung và nghệ thuật truyện.
- Gọi HS đọc ghi nhớ SGK. 
- Thảo luận tìm nội dung và nghệ thuật truyện.
- Nghe.
- Đọc ghi nhớ SGK.
+ Hoạt động 4: Củng cố – Dặn dò. (5 phút) 
- Củng cố:
 + Luyện tập.
- Dặn dò:
- Cho HS kể lại truyện.
 - Cho HS tìm câu ca dao hay tục ngữ nói về lòng biết ơn.
-GV nhận xét và nhấn mạnh ý nghĩa giáo huấn của truyện.
- Yêu cầu HS:
 + Nắm ghi nhớ, nội dung cốt truyện.
 + Kể được truyện.
 - Chuẩn bị: Động từ.
- Đọc – trả lời câu hỏi SGK.
- Cá nhân kể truyện. 
- HS tìm ca dao, tục ngữ về lòng biết ơn.
- Nghe.
- Thực hiện theo yêu cầu GV
DUYỆT
Ngày 9tháng 12..năm 2005