Một số biện pháp giúp học sinh hiểu và nắm vững cách giải toán về tỉ số phần trăm

“Một số biện pháp giúp học sinh hiểu và nắm vững cách giải toán về tỉ số phần trăm.
A- phần mở đầu
	1- Lý do chọn đề tài
	Trong văn kiện đại hội Đảng lần thứ VIII tiếp tục nhấn mạnh: “Giáo dục-Đào tạo phải thực sự trở thành quốc sách hàng đầu”.
Hoàn thành tốt việc đào tạo bồi dưỡng nguồn lực con người cho công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Cùng với đổi mới nội dung giáo dục theo hướng cơ bản hiện đại phải tăng cường ý chí giáo dục vươn lên vì tương lai của bản thân và tiền đồ của đất nước.
Thực hiện chủ trương đúng đắn trên Bộ giáo dục và đào tạo đã và đang triển khai đổi mới toàn diện và đồng bộ chương trình giáo dục các cấp trong đó có bậc tiểu học.
Để thực hiện tốt yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh làm cho hoạt động dạy trên lớp nhẹ nhàng, hiệu quả các trường tiểu học đã và đang có nhiều cố gắng tìm tòi và ứng dụng các biện pháp thích hợp. Với sự cố gắng chung của đội ngũ giáo viên, các phương pháp dạy học đã được vận dụng và thường xuyên được cải tiến cho phù hợp với hoàn cảnh cụ thể của nhà trường. Việc làm đó đã góp phần nâng cao chất lượng dạy và học ở nhiều môn học trong đó có môn Toán. Đổi mới phương pháp dạy Toán ở tiểu học là một quá trình lâu dài và nó gắn bó chặt chẽ với mục tiêu, nội dung và đánh giá của môn học. Một trong những mục tiêu mới và quan trọng của việc dạy học Toán ở tiểu học là giúp học sinh tích cực ứng dụng các kiến thức và kỹ năng đã học vào giải quyết những tình huống thường gặp trong đời sống hàng ngày.
Với mong muốn góp phần vào quá trình đổi mới phương pháp dạy học, mong muốn học sinh hiểu và nắm chắc bài, tôi đã suy nghĩ tìm tòi một số biện pháp giúp học sinh hiểu và biết cách giải các bài toán về tỉ số phần trăm một trong những nội dung tương đối trừu tượng với học sinh trong chương trình lớp 5.
2- Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu.
Với mục đích giúp học sinh hiểu và biết giải toán về tỉ số phần trăm một cách thành thạo, nhiệm vụ của đề tài đặt ra là:
- Tìm hiểu thực trạng ban đầu của học sinh về toán tỉ số phần trăm.
- Hệ thống cung cấp những kiến thức cơ bản khái quát nhất về tỉ số phần trăm.
- Đưa ra những giải pháp cụ thể để khắc phục những yếu điểm trong cách làm bài của học sinh.
- Củng cố và nâng cao kiến thức cho học sinh trong cách giải toán tỉ số phần trăm.
3- Khách thể và đối tượng nghiên cứu
a. Khách thể nghiên cứu
- Sự cộng tác của đồng nghiệp trong tổ.
- Sự giúp đỡ của Ban giám hiệu nhà trường.
- HS khối 5 Trường Tiểu học Sơn Đông.
b. Đối tượng nghiên cứu
“Một số biện pháp giúp học sinh hiểu và nắm vững cách giải toán về tỉ số phần trăm”.
4- Giả thuyết khoa học
Nếu như sáng kiến này được thực hiện tôi tin học sinh hiểu và làm tốt các bài toán về tỉ số phần trăm, có kỹ năng tính toán có tư duy toán học một cách sâu sắc, biết áp dụng vào thực tế trong cuộc sống. Đồng thời tôi tin rằng mỗi giáo viên nhất là giáo viên khối 5 áp dụng sáng kiến này để dạy học sinh lớp mình thì nhất định các em sẽ có kỹ năng giải dạng toán này nhanh chính xác khoa học.
5- Giới hạn đề tài
- Học sinh khối 5 (5A-5B) trường Tiểu học Sơn Đông
- Thời gian: Năm học 2012 – 2013.
- Nội dung nghiên cứu: Một số biện pháp giúp học sinh hiểu và biết cách giải toán về tỉ số phần trăm.
6- Các phương pháp nghiên cứu
a. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận
Nghiên cứu tài liệu:
	Sách giáo khoa Toán 5
	Sách tham khảo (nâng cao, bồi dưỡng bài tập) về Toán 5
	Tài liệu về phương pháp giảng dạy Toán.
b. Nhóm phương pháp chủ yếu
	- Phương pháp quan sát
	- Phương pháp điều tra
	- Phương pháp thực nghiệm
	- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm.
B- nội dung
I- Cơ sở lý luận
Trong chương trình Toán 5, các bài toán về “tỉ số phần trăm” là một trong những dạng toán tương đối khó với học sinh. Đây là dạng toán đòi hỏi các em phải tư duy, có kĩ năng thực hiện cũng như kĩ năng tính toán một cách chính xác và là dạng toán củng cố các phép tính với số thập phân vừa hình thành khái niệm về tỉ số phần trăm và giải các bài toán về tỉ số phần trăm. Chính vì vậy học sinh rất dễ nhầm lẫn trong cách giải, nhất là những bài tập phức tạp có liên quan đến thực tế cuộc sống. Muốn học sinh giải tốt dạng toán này thì đòi hỏi người giáo viên phải dành thời gian nghiên cứu hệ thống lại lý thuyết một cách cô đọng nhất để học sinh nắm được kiến thức cốt lõi về dạng toán này. Hệ thống lại các bài toán về tỉ số phần trăm cách giải từng loại bài, bởi sách bài soạn, sách tham khảo chỉ đưa ra các bài toán với cách giải sơ lược, chưa phân tích sâu từng loại bài dẫn tới học sinh chỉ giải theo bài mẫu một cách máy móc, chưa hiểu kĩ bản chất do vậy nắm không chắc về cách giải. Chính vì vậy tôi đã đưa ra một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy và học dạng toán về “tỉ số phần trăm” giúp học sinh giải tốt dạng toán này và học toán ngày càng tiến bộ.
II- thực trạng ban đầu
1- Về phía học sinh
Trường Tiểu học Sơn Đông nằm trên địa bàn xã Sơn Đông, là một trong những địa phương gặp nhiều khó khăn nhất của Sơn Tây. Do kinh tế hạn hẹp, phụ huynh không có điều kiện quan tâm đến việc học hành của con cái. Một số học sinh không có đủ sách giáo khoa, sách tham khảo cả lớp chỉ một vài em có.
Ngay từ dưới lớp bốn các em chưa chăm học lý thuyết chưa nắm chắc kiến thức cơ bản về tỉ số do vậy, khi đến dạng toán về “tỉ số phần trăm” các em rất lúng túng, làm sai rất nhiều.
Phần lớn phụ huynh là làm ruộng, kiến thức có hạn nên không kèm cặp con cái học tập, do vậy học sinh sao nhãng trong học tập dẫn tới kết quả học tập chưa cao.
2- Về phía giáo viên
Giáo viên giảng dạy nhiệt tình, có trách nhiệm, nhiều đồng chí nghiên cứu tìm tòi phương pháp giảng dạy cho học sinh dễ hiểu nhất. Song bên cạnh đó có những giáo viên chưa dành thời gian nghiên cứu, đào sâu chuyên môn chỉ rập khuôn theo sách giáo viên, sách bài soạn chưa có sự sáng tạo trong giảng dạy, chưa mở rộng kiến thức cơ bản cho học sinh, chưa tìm tòi để cung cấp cho học sinh những bài tập phong phú hơn, đa dạng hơn để phát huy tính tích cực, phát triển trí thông minh, óc sáng tạo của học sinh. Chính vì vậy, khi học đến dạng toán về tỉ số phần trăm, học sinh không hiểu kĩ, giải sai, nhầm lẫn nhiều.
3- Thống kê số liệu
Để biết được thực trạng ban đầu một cách cụ thể của học sinh về dạng toán tỉ số phần trăm, tôi đã tiến hành điều tra học sinh lớp 5A, 5B bằng các phương pháp.
+ Phỏng vấn miệng: GV hỏi, đưa ra tình huống để học sinh trả lời.
+ Làm bài tập trắc nghiệm và tự luận: GV cho HS làm vào phiều điều tra.
Sau khi điều tra tôi nhận được kết quả như sau:
Lớp
Số HS
Giỏi
Khá
TB
Yếu
5A
32
1em
ằ3,1%
4em
ằ 12,4%
12em
ằ 37,2%
15em
ằ47,3%
5B
32
2em
ằ 6,2%
4em
ằ 12,4%
14em
ằ 44,2%
12em
ằ37,2%
Nhận xét: Qua bảng thống kê cho thấy kĩ năng làm toán về tỉ số phần trăm của học sinh ở mức độ thấp. Tỉ lệ khá giỏi lớp 5A là 15,5% trong khi đó số học sinh đạt điểm trung bình và yếu chiếm tới 84,5%.
ở lớp 5B số học sinh đạt điểm giỏi và khá là 18,6%, số học sinh đạt điểm trung bình và yếu là 81,4%.
Tiếp xúc với học sinh để tìm hiểu nguyên nhân các em trao đổi với tôi rằng:
- Các em chưa hiểu kĩ thế nào là tỉ số phần trăm.
- Nhằm lẫn giữa các bài toán về tỉ số phần trăm.
- Chưa hiểu những bài toán áp dụng vào thực tế như lỗ lãi, hạ giá, tăng giá, tiền lãi suất gửi tiết kiệm.
Với thực trạng như vậy, tôi nghĩ rằng phải tìm ra những biện pháp cụ thể giúp học sinh làm tốt được dạng toán tỉ số phần trăm.
B- các biện pháp thực hiện
1- Biện pháp 1: Giúp học sinh hiểu kĩ về khái niệm “Tỉ số phần trăm”
* Khi dạy phần này giáo viên cần nhấn mạnh cho học sinh hiểu bản thân khái niệm “tỉ số phần trăm” liên quan đến “tỉ số” của hai số, mà “tỉ số” của hai số là thương của phép chia số thứ nhất cho số thứ hai.
Chẳng hạn:
25% được hiểu là thương của 25 và 100 được viết là
	25 : 100 hay 
52,5% được hiểu là thương của 52,5 và 100 viết là
* Các dạng ghi tỉ số phần trăm: Thường được ghi ở 3 dạng:
	Dạng số tự nhiên:
	Ví dụ: 60%
	Dạng số thập phân:
	Ví dụ: 87,5%
	Dạng hỗn số
	Ví dụ: 
* Xuất phát từ khái niệm tỉ số, giáo viên cho học sinh thấy một cách khái quát nhất, tỉ số phần trăm của hai số A và B chính là tỉ số của hai số A và B trong đó số B được chia làm 100 phần và số A chiếm x phần như thế.
Ví dụ: Tỉ số phần trăm của 4 và 5
Mặt khác giáo viên cũng giảng cho học sinh hiểu tỉ số phần trăm cũng có thể coi là một phân số cũng có thể rút gọn và làm phép tính như phân số.
Ví dụ: Viết 3,5% thành phân số tối giản
Ví dụ 2: Tính bằng cách thuận tiện:
= 1 + 1
= 2
Tôi cho học sinh làm một số bài tập để củng cố
Bài 1: Đánh dấu x vào ô thích hợp
Câu
Đúng
Sai
a) 
b) 
c) 
d) 
Bài tập này đưa ra, dựa vào những kiến thức đã học các em đánh dấu x vào câu a, c. Tôi yêu cầu các em giải thích vì sao chọn câu a, c là đúng; câu b, d là sai các em đều trả lời đúng, điều đó chứng tỏ các em đã hiểu bài.
Bài 2: Nối mỗi dòng ở cột bên trái với một dòng ở cột bên phải để được một khẳng định đúng.
25% =
75% =
50% =
40% =
A.
B..
C...
D....
(1).
(2).
(3).
(4).
(5).
Bài tập này học sinh đã nối và giải thích như sau:
A nối với (2) vì 
B nối với (3) vì 
C nối với (1) vì 
D nối với (4) vì 
Bài 3: Viết số thích hợp vào chỗ chấm
a) 	c)
b) d)
Đây là một bài củng cố một cách toàn diện nhất về khái niệm tỉ số phần trăm. Sau khi nắm chắc, hiểu kĩ về khái niệm, học sinh làm bài rất tốt.
a) 	c) 
b) d) 
2- Biện pháp 2: Phân loại các bài toán về “tỉ số phân trăm”
Các bài toán về “tỉ số phần trăm” thực chất là các bài toán về “tỉ só”. Do đó các bài toán về tỉ số phần trăm được xây dựng theo ba bài toán cơ bản.
a. Bài toán cơ bản 1: Tìm tỉ số phần trăm của hai số:
Cho A và B. Tìm tỉ số phần trăm của A và B.
Ví dụ: Một trường học có 600 học sinh, trong đó 315 học sinh nữ. Tìm tỉ số phần trăm của số học sinh nữ và số học sinh toàn trường.
+ Để tìm tỉ số phần trăm của 315 và 600, trình bày gồm hai bước:
Bước 1: Tìm thương của 315 và 600
	315 : 600 = 0,525
Bước 2: Chuyển tỉ số 0,525 thành tỉ số phần trăm
	0,525 = 0,25 x 100 : 100 = 525 : 100 = 52,5%
Cách trình bày bài giải như sau:
Tỉ số phần trăm của số học sinh nữ và số học sinh toàn trường.
	315 : 600 = 0,525
	 0,525 = 52,5%
	Đáp số: 52,5%
Để học sinh dễ nhớ tôi khái quát lại bài toán cơ bản 1:
Tỉ số phần trăm của A và B là
 A: B x 100 = C%
Tôi cho HS làm một số bài tập sau:
Bài 1: Tìm tỉ số phần trăm của
a) 25 và 40 b) 1,6 và 80 c) 18 và