Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 học tốt phân môn Tập đọc

I/ ĐẶT VẤN ĐỀ
 	 Tiểu học là cấp học nền tảng đặt cơ sở ban đầu cho việc hình thành và phát triển toàn diện nhân cách con người về mọi mặt. Giáo dục Tiểu học là bậc học được mọi người, mọi quốc gia quan tâm đến.
	Chúng ta biết câu “đọc thông ,viết thạo” từ ngàn xưa để lại là yêu cầu tối thiểu về trình độ mỗi người trong xã hội xưa và nay. Đây là khâu 
“khởi đầu nan” của những con người muốn tiếp cận với tiếng mẹ đẻ. Muốn hiểu được ngôn ngữ phải đọc thông viết thạo. Phân môn Tập đọc là môn học mang tính tổng hợp vì ngoài nhiệm vụ dạy đọc còn có nhiệm vụ trang bị kiến thức về tiếng Việt cho học sinh, giúp cho học sinh phát âm đúng, hiểu đúng nghĩa của từ ngữ. Bước đầu giúp học sinh nắm được kiến thức về một văn bản văn học, văn xuôi, văn vần, truyện cười thông qua các nhân vật, bố cục, hình ảnh hoặc một số kiến thức về đời sống nhằm giáo dục tình cảm, thái độ, tính thẩm mĩ và cách ứng xử cho học sinh 
	Đối với học sinh lớp 3 yêu cầu đọc được nâng dần về tốc độ
(số tiếng/ phút) chất lượng đọc thành tiếng (đúng, rõ ràng, lưu loát) là yêu cầu cần đạt, nhất là đối với chương trình mới lại càng được coi trọng hơn bởi các em có đọc thông thì mới hiểu và cảm thụ được tác phẩm đó.
	Qua quá trình giảng dạy nhiều năm ở các lớp đầu cấp cho tôi thấy dù dạy chương trình sách mới hay cũ thì giáo viên đầu cấp vẫn rât vất vả khi dạy Tiếng Việt. Qua các thống kê cho thấy chất lượng môn Tiếng Việt bao giờ cũng thấp hơn môn Toán. Mặc dù môn Tiếng Việt chiếm tỉ trọng thời gian rất nhiều ở bậc Tiểu học, đặc biệt là các lớp 1, 2, 3 vì đây chính là công cụ cho học sinh học những môn học khác. Chính vì vậy tôi đã tìm hiểu vì sao học sinh thích học môn Toán, giờ Toán học sinh sôi nổi, hứng thú học tập và kết quả cao hơn môn Tiếng Việt. 
Vậy môn Tiếng Việt khúc mắc gì đây?
	Tìm hiểu qua lớp tôi chủ nhiệm tôi thấy một số em chưa nắm vững âm, vần ở lớp dưới, phát âm sai do khiếm khuyết hoặc do ảnh hưởng tiếng địa phương nên dẫn đến sai nghĩa từ. Qua đó ta thấy học sinh khó lĩnh hội âm, vần, tiếng chắc là do tư duy phân tích, phân biệt của học sinh chưa phát triển tốt đối với một số âm vần khó hoặc giống nhau như: q/p; d/b; oanh/oach; iêt/ iêcsong một phần do học sinh trong 3 tháng hè chưa tập trung vào việc ôn bài.
 Qua những lí do trên việc nâng cao chất lượng đọc ở lớp 3 là việc làm cấp bách. Vì vậy, giáo viên chủ nhiệm lớp thực thi chương trình thay sách có nhiều đổi mới, luôn coi trọng việc đọc trôi chảy, lưu loát là cần thiết. Tôi đã quyết định chọn phân môn tập đọc làm điểm tựa để giúp học sinh thấy rõ việc học tập là việc làm quan trọng.
	II/ NỘI DUNG
	1/ Thực trạng.
 a/ Thuận lợi:
 - Nội dung bài tập đọc được viết gần gũi với cuộc sống của học sinh, các bài tập đọc phong phú về thể loại như: Truyện, thơ, văn xuôi, truyện cười và một số bài đọc giúp học sinh áp dụng ngay vào sinh hoạt hằng ngày.
 - Các em có đầy đủ SGK.
 - Được sự đầu tư của chuyên môn nhà trường và Công đoàn đã mở được chuyên đề về luyện đọc cho học sinh lớp 3, từ đó giáo viên đã nắm được quy trình dạy tập đọc.
 - Đội ngũ giáo viên luôn tâm huyết với nghề, luôn học hỏi để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ.
 b/ Khó khăn.
 - Là một trường thuộc vùng nông thôn, địa bàn khá rộng, học sinh ở cách trường khá xa. Gia đình học sinh phần đa làm nông lại thuộc gia đình làm kinh tế nên việc học sinh đi học chậm, thiếu dụng cụ học tập  khó tránh khỏi.
 - Nhiều gia đình ở cách xa trường nên việc liên hệ với phụ huynh học sinh gặp nhiều khó khăn, một số hộ còn đi làm ăn xa nên bố mẹ các em thường xuyên vắng nhà.
 - Trong lớp có khoảng ¼ học sinh đọc chậm, nhỏ do trình độ chưa đạt chuẩn ở lớp dưới và ảnh hưởng tiếng địa phương.
 - Học sinh đọc chưa chuẩn xác do bộ máy phát âm bị khiếm khuyết hoặc do ảnh hướng thói quen (đọc ê - a hoặc liến thoắng).
 - Còn có 3 em đánh vần chưa rõ như: Hà, Hiếu, Lan do ở lại lớp và từ trường khác chuyển đến.
	Với thực trạng trên bản thân tôi được giao trách nhiệm phụ trách lớp này cần vạch ra biện pháp hữu hiệu. Với phương châm “Cô giáo như mẹ hiền” luôn quan tâm bám sát đối tượng học sinh để giáo dục phụ đạo nhằm nâng cao chất lượng của phân môn Tập đọc và đó cũng chính là chất lượng của cả chương trình môn Tiếng Việt.
 2/ Giải pháp
	a/ Đối với phụ huynh.
 	- Giáo viên liên hệ cặt chẽ giữa gia đình – nhà trường, thường xuyên thăm gia đình học sinh và làm tốt công tác tư tưởng để phụ huynh thấy được tầm quan trọng về kiến thức của con người đối với xã hội hiện nay.
	- Báo cáo cho phụ huynh biết được sức học của con em thường xuyên hàng tháng.
	- Trao đổi phương pháp dạy với phụ huynh để họ biết kèm thêm con em mình ở nhà.
	- Phụ huynh chuẩn bị đồ dùng học tập cho các em và nhắc nhở các em đi học đều.
	b/ Đối với học sinh .
Ở nhà cần học bài và làm bài đầy đủ trước khi đến lớp.
Ở lớp cho học sinh đọc yếu ngồi ở bàn đầu để giáo viên tiện theo dõi. Khi giao việc cứ một học sinh giỏi kèm một học sinh yếu. Tổ chức học nhóm để phát huy tính bạo dạn và tính tự giác trong học tập.
c/ Đối với giáo viên .
 Lập kế hoạch tiết dạy cụ thể rõ ràng, đảm bảo nội dung chính xác.
 Luôn kết hợp đan xen các phương pháp dạy học sao cho phù hợp với nội dung của bài để phát huy tính tích cực của học sinh .
 Sử dụng đồ dùng trực quan, tranh ảnh, vật thậtgiúp học sinh nắm rõ nghĩa của từ và nội dung bài.
 Chuẩn bị hệ thống câu hỏi hợp lí, lôgic, ngắn gọn, dễ hiểu.
 Tập tính mạnh dạn cho học sinh nhút nhát, hay mặc cảm bằng các hình thức thi đọc, đọc nối tiếp
 3/ Bi ện pháp thực hiện
	Tập đọc là phân môn quan trọng trong chương trình Tiếng Việt của Tiểu học, dạy tốt môn này không những rèn luyện cho học sinh kĩ năng đọc hay mà còn phát triển ở các em khả năng cảm thụ văn học để các em làm văn hay, hiểu nghĩa từ, các em biết dùng từ đặt câu đúng. Đọc hay, đọc diễn cảm, đọc đúng dẫn đến viết chính tả không mắc lỗi.
	Tóm lại, học sinh học tốt phân môn này là nền tảng vững chắc, tạo điều kiện cho các em học tốt các phân môn khác trong môn Tiếng Việt (tập viết, Chính tả, Luyện từ và câu, Tập làm văn).
	Tôi xin trình bày một số biện pháp như sau:
	a/ Làm việc với SGK.
 Tổ chức tốt cho tất cả học sinh làm việc với SGK trong giờ tập đọc, SGK là phương tiện học tập chủ yếu của học sinh. Học sinh đọc và từ SGK (đọc bài cũ, theo dõi giáo viên hướng dẫn, tập đọc bài mới, phát hiện từ khó, những câu văn dài) 
	 Trong suốt giờ học giáo viên cho học sinh làm việc với SGK mới kích thích được tính tích cực và hứng thú nhận thức của các em, mới làm cho giờ học trở nên sinh động. Giáo viên không nên giảng giải quá nhiều về từ khó, về nghĩa của từ mà xem nhẹ phần luyện đọc. Cần lưu ý rằng: Có thể có nhiều từ khó khiến học sinh khó hiểu nhưng giáo viên chỉ cần tập trung giải quyết một số từ hướng vào nội dung bài đọc được chú giải sau phần bài đọc, các từ khác học sinh chỉ cần hiểu ở mức độ ban đầu và sẽ được giải quyết ở các bài khác, lớp khác.
	b/ Luyện đọc cá nhân là chính.
 Tổ chức cho học sinh luyện đọc câu, đoạn, bài hoặc lời các nhân vật, giáo viên nghe sửa chữa hướng dẫn và đọc mẫu cho học sinh là cơ bản. Giáo viên có kế hoạch để rèn cho từng đối tượng học sinh sao cho học sinh thấy được đọc là quyền lợi đồng thời cũng là nghĩa vụ của tiết Tập đọc.
	c/ Kết hợp luyện đọc với tìm hiểu bài:
 Mục tiêu của tiết học là học sinh đọc rõ ràng, lưu loát bài đọc, do vậy giáo viên cần kết hợp chặt chẽ giữa việc tìm hiểu bài với luyện đọc. Khi hướng dẫn học sinh tìm hiểu bài đến đâu (từng khổ thơ, đoạn văn) có thể kết hợp rèn đọc cho học sinh đến đó (đọc đúng, đọc diễn cảm). Không tách rời hai khâu tìm hiểu bài và luyện đọc. Cuối tiết học giáo viên cần dành một lượng thời gian cho học sinh đọc lại toàn bài. 
	d/ Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo cho học sinh trong tiết học.
	Trong tiết học giáo viên giữ vai trò tổ chức, hướng dẫn học sinh tìm hiểu bài và luyện đọc, lắng nghe, sửa chữa cách đọc cho từng học sinh nhưng không áp đặt hay gò ép. Giải quyết vấn đề, phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh trong luyện đọc, ngoài việc khuyến khích học sinh thể hiện giọng đọc riêng, giáo viên tạo điều kiện để mọi học sinh được tham gia vào tiết học (phát hiện từ khó, trả lời câu hỏi, phát biểu về nghĩa của từ ). Học sinh biết cách lắng nghe về cách đọc của bạn mình để nhận xét. Học sinh tham gia vào các trò chơi luyện đọc như đọc câu, đoạn cả bàido giáo viên tổ chức.
	e/ Chuẩn bị đồ dùng: 
	Khâu chuẩn bị đồ dùng dạy học cũng rất quan trọng, nó gây sự chú ý và tính tích cực tìm tòi, hiểu rõ nội dung tranh (vật) làm cho các em ham đọc sách, đọc truyện tranh.
	g/ Định lượng thời gian.
	Giáo viên phải định lượng thời gian cho từng phần việc của tiết học trong giáo án. Khi tiến hành giảng bài giáo viên phải tuân thủ (thời gian biểu của tiết học đó). Song luôn dành thời gian phục vụ cho việc luyện đọc ít nhất là 15 – 20 phút để học sinh luyện đọc bằng nhiều hình thức theo yêu cầu cụ thể: Đọc đồng thanh, đọc cá nhân, đọc thầm, đọc nối tiếp nhau, đọc phân vai
	h/ Phân loại câu hỏi, yêu cầu mức độ đọc đối với từng đối tượng học sinh.
Học sinh giỏi thì cho các em thi đọc đối thoại, đọc phân vai, tìm từ trong câu thơ, thi đọc diễn cảm, giải nghĩa và trả lời câu hỏi khó.
Học sinh trung bình thì cho các em đọc đoạn ngắn, đọc tiếp sức, trả lời câu hỏi dễ để khuyến khích các em học tập.
Học sinh yếu kém, trước hết phải kiểm tra lại phần đọc âm (29 chữ cái), vần xem học sinh đọc sai ở phần nào, âm – vần nào.
+ Giáo viên đọc mẫu những âm – vần học sinh sai rồi cho học sinh đọc lại, viết lại những âm – vần đó.
+ Kiểm tra đọc từng tiếng - từ và tiến hành sửa sai như phần âm – vần.
- Cho học sinh đọc cả câu, đọc sai thì phải hướng dẫn đọc lại. 
- Cần kết hợp với phụ huynh kèm thêm ở nhà.
 i/ Thực hiện giảng dạy: Bài “Về quê ngoại”
Nội dụng, định lượng
Hoạt động của giáo viên 
Hoạt động của học sinh 
A.Bài cũ:
 3-5’
B.Bài mới:
1/Giới thiệu bài.
 1-2’
2/ Luyện đọc:
 15-20'
 a)Đọc từng câu:
b)Đọc từng khổ thơ:
c)Đọc từng khổ thơ trong nhóm.
d)Đọc cả bài.
 5-7’
4/Học thuộc lòng bài thơ.
 5-7’
5/Củng cố, dặn dò.
 1-2’
- Gọi 3 học sinh tiếp nối nhau kể lại chuyện”Đôi bạn” và trả lời câu hỏi về nội dung bài.
Nhận xét , ghi điểm.
- Bài tập đọc “Đôi bạn” đã cho các em thấy quang cảnh thành phố và những thú vui ở thành phố. Bài thơ Về quê ngoại mà các em học hôm nay sẽ đưa các em đến với cảnh, với người ở quê ngoại của một bạn nhỏ.
-Đọc diễn cảm bài thơ: Chú ý giọng đọc tha thiết, tình cảm, nhấn giọng ở những từ gợi tả.
-Hướng dẫn học sinh đọc từng câu và luyện phát âm.
-Yêu cầu học sinh đọc từng câu thơ (2 dòng thơ).
-Yêu cầu học sinh tìm và đọc các từ cần luyện phát âm đã ghi trên bảng phụ.
- Giúp học sinh chia bài thành 2 khổ thơ:
Khổ 1: 10 dòng đầu.
Khổ 2: 6 dòng còn lại.
-Giáo viên hướng dẫn học sinh ngắt giọng. 
- Nêu cách ngắt nhịp thơ cho học sinh luyện ngắt câu thơ 6, 8.
- Y/c học sinh gạch chân các từ cần giải nghĩa và giúp học sinh hiểu.
-Gọi một số HS đọc và trả lời câu hỏi.
Câu 1: Bạn nhỏ ở đâu về thăm quê?
Cân 2: Quê ngoại bạn ở đâu?
Câu 3: Bạn thấy ở quê có những gì lạ?
Câu 4: Bạn nhỏ nghĩ gì về những người làm ra hạt gạo?
-Nội dung bài thơ nói lên điều gì?
Sửa ý của học sinh thành nội dung trọn vẹn.
(Ghi bảng nội dung bài)
-Cho cả lớp đọc lại bài.
Xóa dần bài thơ trên bảng cho học sinh học thuộc lòng.
- Nhận xét, ghi điểm.
 - Tổng kết giờ học.
- Yêu cầu học sinh tiếp tục học thuộc lòng bài thơ.
- HS1:Mến thấy Thị xã có gì lạ?
- HS2:Mến đã có hành động gì đáng khen?
- HS3:Em hiểu câu nói của người bố như thế nào?
- Quan sát tranh minh họa.
-Theo dõi và đọc thầm theo.
-Nối tiếp nhau đọc 2 dòng thơ.
-Tìm và đọc các từ cần luyện phát âm: ríu rít, mát rợp, thuyền trôi, đầm sen nở, ngày xưa.
Đọc:
Em về quê ngoại/ nghỉ hè/
Gặp đầm sen nở/ mà mê hương trời//.
Gặp bà/ tuổi đã tám mươi/ 
Quên quên nhớ nhớ/ những lời ngày xưa//.
Em ăn hạt gạo /lâu rồi/
Hôm nay mới gặp/những người là ra//.
Những người chân đất /thật thà/
Em thương như thể thương bà ngoại em//.
-Đọc phần chú giải trong SGK.
-Đọc từng khổ thơ trong nhóm 2 bạn.
-Đọc khổ thơ 1.(10 dòng đầu)
+Bạn nhỏ ở thành phố về thăm quê.
+Quê ngoại bạn ở nông thôn.
+Có đầm sen nở ngát hương/
Gặp trăng gặp gió bất ngờ/
Con đường đất rực màu rơm phơi/ bóng tre mát rợp vai người/ vầng trăng như lá thuyền trôi êm đềm.
-Đọc khổ thơ 2.
+Bạn ăn hạt gạo lâu rồi, nay mới gặp những người làm ra hạt gạo. Họ rất thật thà, bạn thương họ như thương bà ngoại mình.
+ Nói nội dung bài theo ý hiểu.
+ 1, 2 học sinh nhắc lại.
-Đọc lại bài.
Học thuộc lòng bài thơ.
(Đồng thanh, tổ, cá nhân)
- Thi đọc bài. (giữa các tổ, cá nhân)
III/ KẾT LUẬN
 1/ Kết quả
 Qua quá trình thực hiện những biện pháp trên, học sinh đã đạt được những kết quả như sau:
	Với tổng số học sinh trong lớp là 26 em:
Thời điểm
Số HS đọc diễn cảm
Số HS đọc trôi chảy
Số HS đọc cò đánh vần
SL (em)
TL(%)
SL(em)
TL(%)
SL(em)
TL(%)
Đầu năm
2
7.7
20
76.9
4
15.4
Cuối kỳ I
4
15.4
20
76.9
2
7.7
Cuối kỳ II
7
26.9
19
73.1
0
 0.0
	Từ những biện pháp và cách thực hiện trên, tôi đã rút ra các bài học như sau: 
	+ Người giáo viên phải đọc mẫu cho tốt, đọc rõ ràng, rành mạch, đọc diễn cảm để học sinh nghe và đọc theo giọng đọc của cô.
	+ Giáo viên cần nắm vững mục đích, yêu cầu của cả phân môn tập đọc để trong quá trình dạy có thể xác định được mức độ yêu cầu cần đạt. 
	+ Ngoài ra người giáo viên luôn gần gũi và nắm chắc trình độ của từng học sinh để có biện pháp bồi dưỡng hoặc phụ đạo các em.
 2/ Kết luận
 Việc rèn kĩ năng đọc cho học sinh là một nhân tố quan trọng đối với quá trình học tập, tiếp thu tri thức của các em. Nó là một trong những nhóm tri thức tiền đề quan trọng của học sinh vì học tốt phân môn Tập đọc là góp phần học tốt những môn học khác bởi học sinh đã được trang bị vốn từ phong phú, biết dùng từ và viết đúng. Chính vì thế mà giáo viên phải có tính kiên trì, tận tụy trong mỗi tiết học.
	Để nâng cao chất lượng học tập của học sinh Tiểu học trong giai đoạn hiện nay, một lực lượng đóng vai trò then chốt đó là đội ngũ giáo viên. Đây cũng chính là nhiệm vụ cao cả đối với bất kì giáo viên nào. 
	Trên đây là một số giải pháp của bản thân tôi đã rút ra trong quá trình giảng dạy. Rất mong sự đóng góp xây dựng của BGH trường TH. Hậu Thành, các cấp Quản lí giáo dục và nhất là các bạn đồng nghiệp để giải pháp này thực sự “hữu ích” cho các giáo viên trong giảng dạy lớp 3 nói chung và môn phân Tập đọc nói riêng.
Tôi xin chân thành cảm ơn.
Hậu Thành, ngày 12 tháng 5 năm 2010.
 Người viết
 Mai Thi Thu